Activiteitenverslag 2020 / Rapport d’activités 2020. Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten

De Kamer.BE

Beschrijving

Auteur: De Brock Pieter-Alexander, Lipszyc Serge, Van Laethem Wauter, Vandamme Thibaut

Type werk: Monografie

Uitgever: De Kamer, Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, Brussel 2021

Aantal pagina's: 189 P.

Barcode: GT00010821

ISBN: 00

Beschikbaar: ja

Uitleeninformatie

Deel van:

Aantal exemplaren: 1

Uitleenbaar: Ja

Plaatskenmerk:

PEN 3.1 VCT 2020

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Lijst met afkortingen...................................................................................................ix
Woord vooraf.............................................................................................................xiii

Hoofdstuk I
De toezichtonderzoeken.....................................................................................1
1. De ondersteunende diensten van het OCAD............................................. 2
1.1. Algemeen kader............................................................................... 3
1.1.1. Het OCAD: bevoegdheden, structuur en ...................................................... 3
1.1.2. De ondersteunende diensten: meldingsplicht,middelen en procedures........................................... 5
1.2. De informatiestroom tussen het OCAD en de vier onderzochte ondersteunende diensten......................................... 7
1.2.1. FOD Binnenlandse Zaken – Dienst Vreemdelingenzaken ................................................ 7
1.2.2. FOD Buitenlandse Zaken......................................... 8
1.2.3. FOD Mobiliteit en Vervoer...................................... 9
1.2.4. FOD Financiën – Douane en Accijnzen ..............10
1.3. Besluit..............................................................................................11
2. De werking van de Directie Counterintelligence (CI) van de ADIV: opvolging van de aanbevelingen (bis) .......................................................12
2.1. Contextualisering en opzet ..........................................................12
2.2. Een nieuwe structuur bij ADIV...................................................13
2.3. De uitvoering van de aanbevelingen van Audit 2018: stand van zaken (bis)...............................................................................13
3. Brexit en de relatie tussen de Belgische en Britse inlichtingendiensten14
3.1. ‘Inlichtingenmaterie’ is geen bevoegdheid van de Europese Unie ................................................................................................15
3.1.1. Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie van 2007 .........................................................15
3.1.2. De Politieke Verklaring in het kader van de Brexit tussen de EU en het VK ........................................15
3.2. De huidige samenwerking van de Belgische diensten met de Britse inlichtingendiensten .........................................................16
3.2.1. Wettelijke basis voor de internationale .........................................................16
3.2.2. De Veiligheid van de Staat......................................16
3.2.3. De Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid.....17
3.3. Mogelijke gevolgen van de ‘Brexit’ voor de inlichtingendiensten .....................................................................18
3.3.1. Hypotheses over de impact van Brexit voor de Britse inlichtingendiensten....................................18
3.3.2. Inschatting door de Belgische diensten over degevolgen van de Brexit............................................19
3.4. Bijkomende aspecten ....................................................................20
3.4.1. De bescherming van (persoons)gegevens............20
3.4.2. Toegang van het VK tot Europese (politionele) ..............................................................21
3.4.3. Een toenemende Europese integratie op inlichtingenvlak na de Brexit?...............................21
3.5. Conclusie ........................................................................................22
4. De mogelijke inmenging door buitenlandse diensten/staten bij Belgische verkiezingen ................................................................................22
4.1. Een toenemende bewustwording................................................23
4.2. De rol toegekend aan de VSSE.....................................................24
4.3. De rol toegekend aan de ADIV ...................................................24
4.4. De samenwerking binnen de Joint Intelligence Task Force (JITF)..............................................................................................25
4.5. Samenwerking van de inlichtingendiensten met andere actoren ............................................................................................26
4.6. Conclusies ......................................................................................27
5. Het Memorandum of Understanding (MOU) tussen ADIV en de Rwandese inlichtingendiensten..................................................................28
5.1. Wetgevend kader...........................................................................28
5.1.1. De Wet houdende regeling van de inlichtingenen veiligheidsdiensten ...........................................28
5.1.2. De toepassing van de wet en de ministeriële ....................................................................28
5.1.3. Een Memorandum of Understanding van de ADIV met de Rwandese inlichtingendiensten....29
5.2. Analyse............................................................................................30
5.2.1. Wat betreft de evaluatie van de partner en de ondertekening van het MOU ................................30
5.2.2. Wat betreft de technische inhoud van het MOU 31
5.3. Besluiten .........................................................................................32
6. Informatie- en communicatietechnologie in het inlichtingenproces
bij de ADIV...................................................................................................33
6.1. De core business van een inlichtingendienst ............................33
6.2. Context ...........................................................................................35
6.2.1. Team, personeel en netwerken ..............................35
6.2.2. Databanken ..............................................................36
6.3. Evaluatie van de risico’s ................................................................37
7. De opvolging van extreemrechts door de Belgische inlichtingendiensten ....................................................................................38
7.1. Onderzoeksopzet: inlichtingencyclus en risicoanalyse ............38
7.2. Extreemrechts: begrippenkader en beeldvorming....................39
7.2.1. Vanuit een academische invalshoek......................39
7.2.2. Beeldvorming over extreemrechts door de Belgische diensten...................................................41
7.3. Eerste stap in de inlichtingencyclus: afbakening van het inlichtingendoel extreemrechts...................................................43
7.3.1. Kwalitatieve afbakening: definiëring van het .................................................................43
7.3.2. Kwantitatieve afbakening: de omvang van het .................................................................45
7.4. De diensten reorganiseren en plannen.......................................46
7.4.1. Reorganisatie............................................................46
7.4.2. Planning en sturing.................................................47
7.5. Gegevens verzamelen (collecte) en verwerken..........................47
7.5.1. HUMINT..................................................................47
7.5.2. SOCMINT................................................................48
7.5.3. Bijzondere inlichtingenmethoden (BIM).............48
7.5.4. Verwerking van informatie ....................................49
7.6. Analyseren en verspreiden - samenwerken ...............................49
7.6.1. Analyse door de inlichtingendiensten..................49
7.6.2. Verspreiding en samenwerking .............................50
7.7. Feedback.........................................................................................51
7.8. Besluiten .........................................................................................52
8. Het coronavirus en de bevoegdheidskwestie van de Belgische inlichtingendiensten ....................................................................................53
8.1. Aanzet ............................................................................................53
8.2. Het coronavirus als bedreiging....................................................54
8.3. De vraag naar de werkzaamheden van de burgerlijke
inlichtingendienst in het kader van het coronavirus................55
8.3.1. Het bevoegdheidsvraagstuk ...................................55
8.3.2. Detectie en opvolging in het kader van het .............................................................56
8.4. De vraag naar de werkzaamheden van de militaire inlichtingendienst in het kader van het coronavirus................57
8.4.1. Het bevoegdheidsvraagstuk ...................................57
8.4.2. De ruimere context: medical intelligence ............59
8.4.3. Detectie en opvolging in het kader van het .............................................................60
8.5. Conclusie ........................................................................................62
9. Sociaal overleg in de schoot van de veiligheid van de Staat ...................62
10. Incidenten in een buitenlandse operatiezone...........................................64
11. Toezichtonderzoeken waar in de loop van 2020 onderzoeksdaden
werden gesteld en onderzoeken die in 2020 werden opgestart..............65
11.1. De toepassing van nieuwe (bijzondere) inlichtingenmethoden .................................................................65
11.2. Informatie- en communicatietechnologie in het inlichtingenproces bij de VSSE....................................................66
11.3 De opvolging van vrijgelaten terro-veroordeelden door de ...............................................................................................66
11.4. Het risico op infiltratie bij de twee inlichtingendiensten ........67
11.5. Mogelijke dreigingen voor het Belgische wetenschappelijk en economisch potentieel: opvolgonderzoek.............................67
11.6. Spionage via gemanipuleerde codeerapparatruur: de operatie Rubicon ..........................................................................................68
11.7. Offensieve inlichtingenmiddelen voor de inlichtingendiensten?....................................................................69
11.8. OCAD en de ondersteunende diensten (opvolging)................70
11.9. OCAD en de ‘bijkomende’ ondersteunende diensten .............70
11.10. De uitwisseling van informatie over een werknemer tussen inlichtingendiensten en een private of publieke werkgever ....71
11.11. Controle op de speciale fondsen: opvolgonderzoek ................71
11.12. Toezicht op de opvolging van politieke mandatarissen ..........72

Hoofdstuk II
De controle op de bijzondere en bepaalde gewone inlichtingenmethoden ..... 75
1. Cijfers met betrekking tot de bijzondere en bepaalde gewone methoden ......................................................................................................76
1.1. Methoden aangewend door de ADIV ........................................79
1.1.1. Gewone methoden ‘plus’ ........................................79
1.1.2. De specifieke methoden .........................................81
1.1.3. De uitzonderlijke methoden..................................82
1.1.4. De opdrachten en de dreigingen die de inzet van de gewone en bijzondere methoden rechtvaardigen 83
1.2. Methoden aangewend door de VSSE..........................................85
1.2.1. De gewone methoden ‘plus’ ...................................85
1.2.2. De specifieke methoden .........................................85
1.2.3. De uitzonderlijke methoden..................................86
1.2.4. De opdrachten en de dreigingen die de inzet van de gewone en bijzondere methoden ........................................................87
2. De activiteiten van het Vast Comité I als (jurisdictioneel) controleorgaan en als prejudicieel adviesverlener...................................89
2.1. Controle op bepaalde gewone methoden...................................89
2.1.1. Algemeen..................................................................89
2.1.2. De corrigerende beslissingen.................................90
2.2. Controle op bijzondere methoden..............................................91
2.2.1. De cijfers...................................................................91
2.2.2. De rechtspraak ........................................................94
3. Conclusies ...................................................................................................101

Hoofdstuk III
Het toezicht op buitenlandse intercepties, beeldopnamen en IT-intrusies ... 103
1. De bevoegdheden van de ADIV en de controletaak van het Vast Comité I........................................................................................103
2. Het in 2020 verrichte toezicht ..................................................................105
2.1. Het toezicht voorafgaand aan de interceptie, intrusie of opname .........................................................................................105
2.2. Het toezicht tijdens de interceptie, intrusie of opname..........105
2.3. Het toezicht na de uitvoering van de methode .......................106

Hoofdstuk IV
Bijzondere opdrachten ...................................................................................... 107
1. Toezicht op de activiteiten van het Istar-bataljon ..................................107
2. Controle op de speciale fondsen ..............................................................108
3. Toezicht op de opvolging van politieke mandatarissen ........................109

Hoofdstuk V
Het Vast Comité I als bevoegde toezichthoudende autoriteit in het kader
van de verwerking van persoonsgegevens........................................................ 111
1. Inleiding ......................................................................................................111
2. Samenwerking tusssen de bevoegde toezichthoudende autoriteiten ..112
3. De controle op persoonsgegevensverwerkingen door BELPIU...........113
3.1. Controle op BELPIU gekaderd..................................................113
3.2. Resultaat van de gelijktijdige visitatie .......................................114
4. Adviesverlening ..........................................................................................115
5. Informatie van de gecontroleerde diensten ............................................116
6. Behandeling van individuele verzoeken..................................................117
7. Evaluatie van de Gegevensbeschermingswet..........................................119
7.1. Nuttig communiceren met de betrokken personen................120
7.2. De toepassing van de gegevensbeschermingsregels op het
juiste moment controleren.........................................................120
7.3. De gezamenlijke of gelijktijdige bevoegdheden tussen
BTA’S beter afstemmen...............................................................121
7.4. De regels inzake gegevensbescherming die toepasselijk zijn op de BTA’S in de sector van de nationale veiligheid verduidelijken ..............................................................................122
7.5. Het Vast Comité I de mogelijkheid bieden op eigen initiatief adviezen uit te brengen...............................................123
7.6. Een betere rechtszekerheid in de regeling van gegevensbescherming die van toepassing is op het domein van de nationale veiligheid.........................................................123
7.7. Internationale dimensie van de gegevensverwerkingen.........124

Hoofdstuk VI
De controle van de gemeenschappelijke gegevensbanken .............................. 127
1. De belangrijkste wijzigingen aan de regelgeving ...................................127
1.1. De toevoeging van potentieel gewelddadige extremisten (PGE) in de GGB TF...................................................................128
1.2. De toevoeging van terrorisme-vervoordeelden (TV) in de GGB TF.........................................................................................128
1.3. Rechtstreekse toegang tot de GGB TF en HP voor een nieuwe dienst ...............................................................................129
2. De controleopdracht en het voorwerp van controle .............................129
3. De adviesopdracht......................................................................................130

Hoofdstuk VII
............................................................................................................ 131
1. Advies bij het wetsvoorstel tot automatische declassificatie en doorzending van stukken naar het Rijksarchief.....................................131
1.1. Automatische declassificatie ......................................................132
1.2. Archivering ..................................................................................132
2. Advies betreffende het ‘verslag van het overlegcomité betreffende
het inrichting van een kruispuntbank veiligheid’ ..................................133
3. Advies bij het wetsvoorstel met het oog op het invoeren van wegingsnotities voor de samenwerking met buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten........................................................134
4. Brussel Preventie & Veiligheid, de toegang tot de gemeenschappelijke gegevensbank Terrorist Fighters en de mededeling van lijsten aan derden .....................................................136
4.1. (On)rechtstreekse toegang tot de GGB TF ..............................136
4.2. De mededeling van lijsten aan derde instanties......................137
3.3. Conclusies ....................................................................................138

Hoofdstuk VIII
De opsporings- en gerechtelijke onderzoeken................................................. 139
Hoofdstuk IX
Expertise en externe contacten ......................................................................... 141
1. Colloquium naar aanleiding van tien jaar BIM-wet..............................141
2. Samenwerkingsprotocol mensenrechteninstellingen............................142
3. Een multinationaal initiatief inzake internationale informatieuitwisseling..................................................................................................143
4. Contacten met buitenlandse toezichthouders........................................144

Hoofdstuk X
Het beroepsorgaan inzake veiligheidsmachtigingen, -attesten en -adviezen........................................................................................ 145
1. Inleiding ......................................................................................................145
2. Een jurisdictie geconfronteerd met de pandemie..................................146
3. Een bij wijlen zware en complexe procedure..........................................146
4. Geen evolutie van het wetgevend kader..................................................148
5. Gedetailleerde cijfers..................................................................................149
6. Voorstel tot hervorming............................................................................157

Hoofdstuk XI
De interne werking van het Vast Comité I....................................................... 159
1. Samenstelling van het Vast Comité I.......................................................159
2. De data protection officer op het Comité.................................................160
3. Vergaderingen met de Begeleidingscommissie ......................................160
4. Gemeenschappelijke vergaderingen met het Vast Comité P................162
5. Financiële middelen en beheersactiviteiten............................................163
6. Implementatie van de aanbevelingen van de audit van het Rekenhof...............................................................................................165
7. Vorming.......................................................................................................165

Hoofdstuk XII
Aanbevelingen ................................................................................................... 167
1. Aanbevelingen in verband met de coördinatie en de efficiëntie van de inlichtingendiensten, het OCAD en de ondersteunende diensten......167
1.1. Diverse aanbevelingen naar aanleiding van het gemeenschappelijk toezichtonderzoek naar het OCAD en de ondersteunende diensten ......................................................167
1.1.1. Aandacht voor de interne communicatie en informatiesessies voor gedetacheerde deskundigen ..........................................................167
1.1.2. Optimalisatie van de contacten tussen het OCAD en de ondersteunende diensten ......168
1.1.3. Het naleven van de wettelijke verplichtingen door de Administratie Douane en Accijnzen....168
1.2. Diverse aanbevelingen naar aanleiding van het toezichtonderzoek naar de opvolging van extreemrechts......169
1.2.1. Aanbevelingen wat betreft de beleidsmatige afbakening van het inlichtingendoel ..................169
1.2.2. Aanbevelingen wat betreft de organisatie en planning .................................................................170
1.2.3. Aanbevelingen wat betreft collecte en verwerking .............................................................170
1.2.4. Aanbevelingen wat betreft analyse, verspreiding en samenwerking............................170
1.2.5. Aanbevelingen wat betreft feedback ...................171
1.3. Aanpassing van de richtlijn aangaande de relaties van Belgische inlichtingendiensten met buitenlandse inlichtingendiensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
1.4. Aanpassing van artikel 20 W.I&V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
1.5. Voorafgaandelijke ministeriële toestemming bij het afsluiten van samenwerkingsakkoorden en de systematische classificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
1.6. Het afsluiten van een samenwerkingsakkoord tussen de VSSE en de ADIV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
1.7. Geautomatiseerde tools voor de monitoring van sociale media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
1.8. Naleven van de tuchtrechtelijke en gerechtelijke procedures door de ADIV (tijdens buitenlandse missies) 174
2. Aanbeveling in verband met de doeltreffendheid van het toezicht.....174
2.1. Een strikte naleving van artikel 33 W.Toezicht door de ADIV ....................................................................................174
2.2. De realisatie van een systeem van interne controle door de ADIV ....................................................................................175
2.3. Herinnering aan de toepassing van artikel 38 W.Toezicht .175
.............................................................................................................. 177

Bijlage A.
Overzicht van de belangrijkste regelgeving met betrekking tot de werking, de bevoegdheden en het toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en het OCAD (1 januari 2020 tot 31 december 2020) ......................................................177

Bijlage B.
Overzicht van de belangrijkste wetsvoorstellen, wetsontwerpen, resoluties en parlementaire besprekingen met betrekking tot de werking, de bevoegdheden en het toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en het OCAD
(1 januari 2020 tot 31 december 2020)....................................................................179

Bijlage C.
Overzicht van interpellaties, vragen om uitleg en mondelinge en schriftelijke vragen met betrekking tot de werking, de bevoegdheden en het toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en het OCAD
(1 januari 2020 tot 31 december 2020)............................................................... 181

Paginanummer

Activiteitenverslag 2020 / Rapport d’activités 2020. Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten

De Kamer.BE

Beschrijving

Uitleeninformatie

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Nieuwe zoekopdracht