Familiaal vermogensrecht in essentie – 2022

Beschrijving

Auteur: Barbaix R.

Type werk: Monografie

Uitgever: Intersentia, Antwerpen 2022

Aantal pagina's: P. 1-13

Barcode: GT00011067

ISBN: 9789400014930

Beschikbaar: nee

Uitleeninformatie

Deel van:

Aantal exemplaren: 1

Uitleenbaar: Ja

Plaatskenmerk:

CIV 5 BARB 2022

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Inhoud

Intersentia

xv

§ 3. Beschermingsmechanisme bij onrechtmatig gebruik van de be-

stuursregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

A. Bescherming tegen de weigering of de onmogelijkheid mede-

werking te verlenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

B. Bescherming tegen onrechtmatig optreden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

1. Preventieve bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

2. Repressieve bescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

III. Ontbinding, vereff

ening en verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

§ 1. De ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

A. De gronden van ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

B. Het ogenblik van de ontbinding van het stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

1. Ogenblik van de ontbinding bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

2. Ogenblik van de ontbinding bij echtscheiding en scheiding

van tafel en bed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

3. Ogenblik van de ontbinding bij overgang naar een ander stelsel . . . 97

C. De gevolgen van de ontbinding van het stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

§ 2. Vereff

ening en verdeling van het huwelijksvermogensstelsel . . . . . . . . . . . 99

A. Stap 1. Vaststelling van de samenstelling van de verschillende

vermogens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

B. Stap 2. Opmaak van de vergoedingsrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

1. Wat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102

2. Wanneer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

3. Omvang van de vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

4. Dubbele compensatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

C. Stap 3. Verrekening van de lasten van het gemeenschappelijk

vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

D. Stap 4. Verrekening van de vergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

E. Stap 5. Verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

2. Preferentiële toebedeling als uitzondering op de regel van de

kwalitatieve gelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

3. Heling als wettelijke uitzondering op de regel van de kwan-

titatieve gelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

F. Appendix – Lot van de begunstigingen bij levensverzekering in

geval van echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Afdeling 2. Conventionele huwelijksvermogensstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . 117

I. De huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

§ 1. Inhoudelijke geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Inhoud

Intersentia

xvi

B. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

§ 2. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

A. Voorhuwelijkse huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

B. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel gedurende het

huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

2. De ‘basiswijzigingsprocedure’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

3. De ‘grote wijzigingsprocedure’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

4. Gevolgen van de wijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

II. De conventionele stelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

§ 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

A. Contractvrijheid (en de grenzen daaraan) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

B. Rol van het wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

§ 2. Gemeenschapsstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

A. Typologie van mogelijke bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

1. Het statuut van de goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

2. Vereff

ening en verdeling van het gemeenschappelijk vermogen . . . 135

B. Kwalifi

catie van de toegekende voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141

1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

2. Draagwijdte van de wettelijke kwalifi

catieregels . . . . . . . . . . . . . . 143

3. De wettelijke kwalifi

catieregels – Plafonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

4. Th

eorie van de huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

C. Lot van de huwelijksvoordelen en de erfrechtelijke regelingen bij

ontbinding van het stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

1. Bij ontbinding van het huwelijk door overlijden . . . . . . . . . . . . . . 147

2. Bij ontbinding van het huwelijksvermogensstelsel om een

andere reden dan overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

3. Bij de erkenning of vaststelling van een overspelige afstam-

ming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

4. Bij de feitelijke scheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

§ 3. Stelsel van scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

A. Zuivere scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

1. Statuut van de goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

2. Bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

3. Ontbinding, vereff

ening en verdeling van het huwelijksver-

mogensstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

4. Rechterlijke billijkheidscorrectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

B. Correcties op het stelsel van scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . 160

1. Externe of zakenrechtelijke correcties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161

2. Interne of verbintenisrechtelijke correcties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163

Inhoud

Intersentia

xvii

TITEL 2.

SAMENWONINGSVERMOGENSRECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . 169

Afdeling 1. Defi

nitie, historiek en begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

Afdeling 2. Bronnen van het samenwoningsvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

HOOFDSTUK 1.

WETTELIJKE SAMENWONING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . 173

Afdeling 1. Primair wettelijk samenwoningsvermogensrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173

I. Toepassingsgebied

ratione personae

en

ratione temporis . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

173

II. Krachtlijnen van het primair samenwoningsvermogensstelsel . . . . . . . . . . . . . . 174

§ 1. Bescherming van de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

§ 2. Bijdrageverplichting in de lasten van de samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . 175

§ 3. Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden en de opvoeding van

de kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

§ 4. Handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Afdeling 2. Secundair wettelijk samenwoningsvermogensrecht? . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

I. Wettelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

76

II. Conventionele regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

§ 1. Samenwoningsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

B. Contractvrijheid en beperkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

§ 2. Beschermingstechnieken buiten een samenwoningsovereenkomst . . . . . 179

HOOFDSTUK 2.

FEITELIJKE SAMENWONING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Afdeling 1. Primair (feitelijk) samenwoningsvermogensrecht (?) . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

I. Een (soort van) verplichting tot bijdrage in de lasten van de samenleving . . . . . 183

II. Hoofdelijkheid (?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.184

Afdeling 2. Secundair (feitelijk) samenwoningsvermogensrecht (?) . . . . . . . . . . . . . . . 184

I. Wettelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

85

II. Conventionele regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

§ 1. Samenlevingsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

§ 2. Andere overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

Inhoud

Intersentia

xviii

DEEL 2.

ERFRECHT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . 187

INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . 189

Afdeling 1. Defi

nitie en begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

Afdeling 2. Bronnen van het erfrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

Afdeling 3. Het voorwerp van het erfrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Afdeling 4. De ‘gewone’ en de anomale nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

Afdeling 5. Verkrijging

iure hereditario

of

iure proprio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

194

HOOFDSTUK 1.

HET OPENVALLEN VAN DE NALATENSCHAP . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Afdeling 1. De nalatenschap valt open door het overlijden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

Afdeling 2. De nalatenschap valt open in de woonplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200

HOOFDSTUK 2.

HOEDANIGHEID VEREIST OM TE ERVEN EN

ERFBEKWAAMHEID . . . . . . . 201

Afdeling 1. Bestaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . 202

I. De erfgenaam moet al leven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

II. De erfgenaam moet nog in leven zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204

§ 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204

§ 2. Het bijzondere geval van de commoriënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

Afdeling 2. Niet onwaardig zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

5

I. De onwaardigheid in de ab-intestaatdevolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .206

§ 1. De algemene gronden van onwaardigheid: artikel 4.6 BW . . . . . . . . . . . . 206

A. De onbetamelijke gedragingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

1. Automatisme: opzettelijke feiten met de dood tot gevolg . . . . . . . 207

2. Geen automatisme: opzettelijke feiten zonder de dood tot

gevolg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208

B. Gevolgen van de onwaardigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

1. Gevolgen van de onwaardigheid voor de onwaardige

erfgenaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

2. De gevolgen voor de erfgenamen van de onwaardige

erfgerechtigde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

3. De gevolgen voor de derden-verkrijgers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209

§ 2. Specifi

eke gronden tot onwaardigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

II. De onwaardigheid in de conventionele devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210

Inhoud

Intersentia

xix

HOOFDSTUK 3.

OVERGANG VAN DE NALATENSCHAP . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

Afdeling 1. De voorlopige bezitsoverdracht (saisine) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

Afdeling 2. De eigendomsoverdracht en de erfk

euze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

HOOFDSTUK 4.

WETTELIJKE DEVOLUTIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

Afdeling 1. De

ab intestato

erfgerechtigden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

I. De verwanten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.218

§ 1. Wie is een erfgerechtigde verwant? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

A. Principe: juridisch vastgestelde afstamming als sleutel tot

erfgerechtigdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220

2. Gevolgen van de adoptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

B. Uitzondering: erfrechtelijke aanspraken zonder juridisch vast-

gestelde afstammingsband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

§ 2. Kwantitatieve toewijzingsregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

A. Toewijzingscriteria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

1. Erfrechtelijke orde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

2. Graad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225

3. Lijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

B. Toewijzingsregels tussen de verwanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

1. Regel 1: prioriteit van de ordes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227

2. Regel 2: prioriteit van de graden binnen dezelfde orde . . . . . . . . . 229

3. Uitzondering 1: kloving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

4. Uitzondering 2: plaatsvervulling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235

II. De langstlevende partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

§ 1. De erfrechtelijke aanspraken van de langstlevende echtgenote . . . . . . . . 239

A. Voorwaarden vereist om te erven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

1. De niet uit de echt of van tafel en bed gescheiden echtgenote ... 241

2. ... die geen afstand heeft

gedaan van haar

ab intestaat

erfrechtelijke aanspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

B. De omvang van de erfaanspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

1. De langstlevende echtgenote komt op met afstammelingen

van de overledene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243

2. De langstlevende echtgenote komt op met nauwe zij-

verwanten en/of ascendenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247

3. De langstlevende echtgenote komt op met gewone zij-

verwanten of zonder verwanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Inhoud

Intersentia

xx

4. Erfrechtelijke aanspraken ongeacht met wie de langst-

levende echtgenote tot de nalatenschap komt . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

C. Bijzondere kenmerken van het erfrechtelijk vruchtgebruik . . . . . . . . 250

1. Bijzondere regels bij de aanvang van het erfrechtelijke

vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

2. Bijzondere regels inzake de beëindiging van het erfrechte-

lijke vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

§ 2. De langstlevende wettelijk samenwonende partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

A. Voorwaarden vereist om te erven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

1. De wettelijk samenwonende partner ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

2. ... die geen afstammeling is van de eerstoverledene . . . . . . . . . . . 267

B. De omvang van de erfrechtelijke aanspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

1. Een dubbel omschreven erfrechtelijke aanspraak op de

preferentiële goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268

2. Compensatiemaatregelen voor het gedeeltelijke verlies van

erfrechtelijke aanspraken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

Afdeling 2. De verdeling van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

I. Wijze van verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270

§ 1. (Afgebrokkeld) principe: erfrecht in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271

§ 2. Uitzonderingen: erfrecht in waarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

B. De later opkomende erfgenamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

II. Voorwerp van de verdeling: te verdelen boedel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276

§ 1. Wat is inbreng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

§ 2. Wat moet worden ingebracht? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

§ 3. Wie kan inbreng vragen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

§ 4. Wie is tot inbreng gehouden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

A. Erfgenaam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279

B. Begift

igde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281

C. Begift

igde binnen erfdeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

§ 5. Hoe gebeurt de inbreng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

A. De inbrengregels tussen de verwanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

1. Inbreng van de waarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282

2. Inbreng in waarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285

B. De positie van de langstlevende partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

1. De positie van de langstlevende echtgenote . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287

2. De positie van de langstlevende wettelijk samenwonende

partner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

3. De gevolgen voor de overige erfgenamen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289

Inhoud

Intersentia

xxi

HOOFDSTUK 5.

CONVENTIONELE DEVOLUTIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

Afdeling 1. Instrumenten van de conventionele devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291

I. Testamentaire devolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292

II. Contractuele devolutie: erfovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292

§ 1. Het principiële verbod van erfovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292

A. Historische achtergrond . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

B. Nieuwe wettelijke regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

1. Draagwijdte verbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294

2. Algemene regels inzake de totstandkoming van erfovereen-

komsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

3. Algemene regels inzake de gevolgen van erfovereenkomsten . . . 297

C. Sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298

§ 2. Enkele wettelijke uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

A. Specifi

eke erfovereenkomsten tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . 300

1. De contractuele erfstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300

2. De overeenkomst tot afstand van erfrechtelijke aanspraken . . . . 301

B. De globale erfovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306

Afdeling 2. De inhoudelijke begrenzing: de reserve. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308

I. Defi

nitie en kenmerken van de reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

§ 1. Defi

nitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310

§ 2. Kenmerken van de reserve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311

A. De reserve is een

pars bonorum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

311

B. De reserve is een kwantitatief en kwalitatief beschermd deel van

de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

C. De reserve verschaft

de reservataire erfgenaam een persoonlijk,

individueel en eigen betwistingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313

D. De reserve is van dwingend recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314

II. De reservatairen en de omvang van het reservatair deel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

§ 1. De reservatairen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

§ 2. De omvang van het beschikbaar deel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

A. De reserve van de afstammelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

B. De reserve van de langstlevende echtgenote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

C. Bijzondere hypothese van samenloop tussen de langstlevende

echtgenote en de afstammelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

III. De techniek van de reservebescherming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

§ 1. Stap 1. De rekenboedel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321

A. De bestaande goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

B. De aft

rek van de schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

Inhoud

Intersentia

xxii

C. Toevoeging van de schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323

1. Alle schenkingen die de erfl

ater heeft

gedaan, moeten wor-

den toegevoegd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

2. Voorwerp van de toe te voegen schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . 328

3. Waardebepaling van de toe te voegen schenkingen . . . . . . . . . . . . 328

4. Een bijzonder probleem: de verrekening van de huwelijks-

voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330

§ 2. Stap 2. Aanrekening van de gift

en buiten erfdeel op het beschikbaar

deel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332

B. De aanrekening van alle gift

en buiten erfdeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333

C. De aanrekeningsvolgorde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336

D. De relevante aanrekeningsdatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337

§ 3. Stap 3. De inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

B. Kenmerken van de vordering tot inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

C. De wijze van inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340

D. De termijn voor de uitoefening van de vordering tot inkorting . . . . 341

IV. (On)aantastbaarheid van de reserve?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .342

§ 1. (Eenzijdige) ontneming van de reserve door de erfl

ater . . . . . . . . . . . . . . . 342

§ 2. Afstand van de reserve door de reservataire erfgenaam . . . . . . . . . . . . . . 344

DEEL 3.

GIFTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . 347

INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . 349

HOOFDSTUK 1.

GIFTEN (ALGEMEEN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

Afdeling 1. Constitutieve bestanddelen van een gift

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351

I. Materieel element . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

54

II. Intentioneel element . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

55

Afdeling 2. Algemene grondvereisten voor gift

en . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356

I. Algemene (inhoudelijke) geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356

§ 1. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

A. Een volwaardige wilsvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359

B. Een wil, vrij van gebreken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360

§ 2. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361

A. Beschermende rechtsonbekwaamheid om te geven . . . . . . . . . . . . . . 362

Inhoud

Intersentia

xxiii

B. Handelingsonbekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

1. Handelingsonbekwaamheid om te geven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366

2. Handelingsonbekwaamheid om te ontvangen . . . . . . . . . . . . . . . . 369

3. Het speciale geval van gift

en aan rechtspersonen . . . . . . . . . . . . . 370

§ 3. De oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

A. Het begrip oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

B. Functies van de oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

1. De geoorloofdheid van de determinerende beweegredenen

als totstandkomingsvereiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372

2. De determinerende beweegreden als voortbestaansvereiste? . . . . 373

II. Ongeoorloofde voorwaarde of last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375

III. Ontbinding van de gift

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

§ 1. De ontbinding van de gift

wegens niet-uitvoering van de last . . . . . . . . . 378

§ 2. De herroeping van de gift

wegens ondankbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379

HOOFDSTUK 2.

SCHENKINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

383

Afdeling 1. Specifi

eke grondvereisten voor schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

I. De schenking is een contract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385

II. De dadelijke overdracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386

III. De onherroepelijke overdracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

§ 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

§ 2. Bijzondere regels voor de schenkingen aan en tussen echtgenoten . . . . . 391

Afdeling 2. De vormvereisten van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392

I. De notariële schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393

§ 1. Formalisme in de eerste graad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

§ 2. Formalisme in de tweede graad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394

II. De alternatieve schenkingsvormen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395

§ 1. De handgift

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396

§ 2. De vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398

§ 3. De onrechtstreekse schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

III. Sanctie bij de niet-naleving van de opgelegde vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . 402

Afdeling 3. De modalisering van schenkingen – Clausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403

§ 1. Het ferrarisyndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404

§ 2. Het heksensyndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

§ 3. Het naaktheidssyndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406

§ 4. Het baronsyndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

§ 5. Het dynastiesyndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

Inhoud

Intersentia

xxiv

HOOFDSTUK 3.

TESTAMENTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

411

Afdeling 1. Specifi

eke grondvereisten voor testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412

I. Een testament is een eenzijdige rechtshandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412

II. Een beschikking met uitwerking na het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413

§ 1. Aanspraken van de legataris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413

§ 2. De omvang van het legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414

III. Een herroepelijke beschikking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

§ 1. Uitdrukkelijke herroeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416

§ 2. Impliciete herroeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417

IV. Een testament is een hoogstpersoonlijke rechtshandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

Afdeling 2. Vormvereisten van het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419

I. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

.420

§ 1. Het notarieel testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421

§ 2. Het eigenhandig testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

A. Eigenhandig geschrift

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425

B. De dagtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426

C. De handtekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428

§ 3. Het internationaal testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429

II. Gevolgen van de vormvereisten van het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

§ 1. Gevolgen voor het bewijs van het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432

§ 2. Gevolgen voor de interpretatie van het testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433

A. De (gevolgen van de) gemeenrechtelijke interpretatieregels . . . . . . . 433

B. Nuanceringen op de gemeenrechtelijke interpretatieregelen . . . . . . . 434

1. Verbod op interpretatie in geval van duidelijkheid . . . . . . . . . . . 434

2. Voor de naar voren geschoven interpretatie bestaat er een

geschreven basis in het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435

Afdeling 3. Modalisering van de legaten – Clausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436

Paginanummer

Familiaal vermogensrecht in essentie – 2022

Beschrijving

Uitleeninformatie

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Nieuwe zoekopdracht