Inhoudstabel:

  • Deel I Algemene inleiding: probleemstelling, methode en structuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Probleemstelling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Deel II Fenomenologische verkenningen omtrent ‘ideologische onafhankelijkheid’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Inleiding en structuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Hoofdstuk I. Deontologische codes of deugden voor (te) openhartige magistraten?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Afdeling 1. Rechter als politico-ethische actor à part entière. . . . . . . . 46 §1. Politiek belang: er werd en wordt (mede)geregeerd via de rechtspraak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 §2. Vragen omtrent rechtspraak: bij uitstek ethisch. . . . . . . . . 54 Afdeling 2. Plichtsethisch fundament van het huidige rechtsbestel (“morality of duty”). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 §1. Problematische vooronderstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 A. Dualisme: privé-sfeer vs. publieke sfeer en ratio vs. emotie. . . . . 56 B. Sociaal atomisme: het sociaal contract als rechtvaardiging. . . . . 58 C. Luciditeit van bewustzijn en drijfveren – transparantie. . . . . . . . 59 D. (Exclusieve) aandacht voor de ander. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 §2. Ontoereikend fundament voor recht(er)sopvatting. . . . . . 60 A. Neutraliteit als (hardnekkige) illusie van de moderniteit. . . . . . . 60 B. Miskend transparantiedeficit?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 C. De onmogelijkheid van volstrekte onafhankelijkheid (en onpartijdigheid). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Afdeling 3. Deugdenethische benadering (“morality of aspiration”) ter correctie: tegengestelde uitgangspunten, minstens zo effectief. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 §1. Tegengestelde assumpties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 A. Monisme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 B. Interconnectedness. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 C. Opaciteit van het bewustzijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 D. Aandacht voor zelfverwerkelijking en excellentie. . . . . . . . . . . . 72 §2. Cultiveren van deugden als effectievere aanpak. . . . . . . . . 73 A. Empathie als matrixdeugd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 B. Law & Literature als vruchtbare piste. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 LARCIER VI Inhoudstafel Hoofdstuk II. Fortisgate als sluitstuk van rechterlijke eenzaamheid?. . . 85 Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Afdeling 1. Enkele contouren van rechterlijke eenzaamheid in België 85 §1. Het geheim van de beraadslaging als (mogelijk) verdrukkingsmiddel: “quand il pleut à Paris...”. . . . . . . . . 85 §2. De alomtegenwoordige unus iudex en controversiële rechterlijke openhartigheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 §3. Het ‘Napoleontische DNA’ van onze Justitie: NPM-opmars begrijpelijk doch verontrustend. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 Afdeling 2. Rechterlijke loyaliteit in een veranderde context. . . . . . . . . 102 §1. Loyaliteit aan de “wet” en de intrinsiek politieke rol van de rechter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 §2. Leiderschap vereist “liefde” boven wantrouwen. . . . . . . . . 104 §3. Loyale rechters als mensen met een stem én een gezicht. . 105 Afdeling 3. Separate opinions ter ere van “het bewegende recht”. . . . 106 §1. Een gevestigde praktijk in de VS en daarbuiten. . . . . . . . . 106 §2. Het Europees Hof voor de Rechten van de mens als nabije gangmaker. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 §3. Belgiës momentum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Hoofdstuk III. New Public Management: Napoleontisch denken 2.0?. . . 115 Inleiding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Afdeling 1. Gemeenplaatsen en basisintuïties als aanzet tot reflectie. . 117 §1. Empirische claims. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 A. Quasi-veralgemeende risico-aversie in een multimorele samenleving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 B. Rechters doen aan beleid en zijn onderhevig aan beslissingsmoeheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 C. Het recht seculariseert. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 §2. Normatieve claims. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 A. (Her)bezinning over de menselijke natuur dringend aan de orde in legalibus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 B. ‘Big government’ vaart ‘wel’ bij pessimistisch mensbeeld. . . . . . 130 C. Tucht is idealiter zelftucht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Afdeling 2. Rechtspreken = oordelen = terechtwijzen ≠ politiek correct 136 Afdeling 3. Gezocht: (randvoorwaarden voor) leiders in toga. . . . . . . 143 Afdeling 4. Profielen korpschefs: New Public Management-speak troef. . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Afdeling 5. NPM: vergiftigd (maar politiek correct) geschenk voor Justitie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 LARCIER Inhoudstafel VII Hoofdstuk IV. De Belgische Gids voor de magistraten: slag in het water, voorlopige moraal of dubbele binding?. . . . . . . . . . . . . . . . 157 Inleiding en opzet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Afdeling 1. (Zeer) selectieve commentaar op de Gids. . . . . . . . . . . . . . 159 §1. Eerste fragment: onafhankelijkheid als beïnvloedingsvacuüm?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 §2. Tweede fragment: geen hiërarchie binnen de zetel?. . . . . . 166 §3. Derde fragment: wetenschappelijk actieve rechters = neutrale(re) rechters?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 §4. Vierde fragment: welke communicatie?. . . . . . . . . . . . . . . . 171 Afdeling 2. De Gids als uiterst relevant maar (gelukkig) voorlopig document. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Tussenbesluit Deel II. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Deel III Rechtsfilosofische(r) benadering van de onderzoeksvragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 Hoofdstuk I. Wilsonvrije rechters: sluitsteen preventiestaat of ontkleding recht(ers)staat?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Inleiding en opzet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Afdeling 1. Verplaetse en Pereboom: hardliners in een voor juristen cruciaal debat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 §1. Krachtlijnen en belang van het debat. . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 §2. Situering Jan Verplaetse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 §3. Situering Derk Pereboom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 §4. Discussie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Afdeling 2. Juridische vrede v(e)r(dr)aagt (geen)rechterlijke (on)vrijheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 §1. Rechters als cruciale actoren: van rechtsstaat naar rechtersstaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 §2. Het dominante rechterbeeld: een double bind. . . . . . . . . . . 208 Hoofdstuk II. Is duurzaam seculier recht (on)mogelijk? Over enkele risico’s van een radicaal-immanente mens(enrechten)visie in legalibus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Inleiding en opzet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Afdeling 1. Begripsafbakening vanuit Cliteurs ‘secular outlook’: democratie en mensenrechten funderen religieus en cultureel pluralisme. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Afdeling 2. Aquinas (theïsme, ratio en teleologie) vs. Hobbes (gnosticisme en (onstilbaar) machtsverlangen). . . . . . . . . . 220

Paginanummer

Nieuwe zoekopdracht

Search
Generic filters
Uitleenbaar
Ja
Nee
Jaartal
Filter by Type
Monografie
Reeks
Tijdschrift