Vectoren van het recht. Geschiedenis van de Belgische juridische tijdschriften – 2018

Beschrijving

Auteur: Vandenbogaerde S.

Type werk: Monografie

Uitgever: Die Keure, Brugge 2018

Aantal pagina's: P. 444

Barcode: GT00008447

ISBN: 9789048632626

Beschikbaar: ja

Uitleeninformatie

Deel van:

Aantal exemplaren: 1

Uitleenbaar: Ja

Plaatskenmerk:

META 1 VAND 2018

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Woord vooraf ............................................................................................................................ i
Gebruikte afkortingen ............................................................................................................ xi
Inleiding .................................................................................................................................... 1
Status quaestionis ................................................................................................................. 2
Probleemstelling en afbakening ......................................................................................... 6
(1) Welke juridische tijdschriften? ............................................................................ 8
Periodiciteit ................................................................................................................ 8
Juridisch ...................................................................................................................... 9
(2) Wanneer in België? ................................................................................................ 9
(3) Voor en door welke mensen en verenigingen? ................................................. 9
Bronnen en methodologie ................................................................................................. 11
Plan ....................................................................................................................................... 14

Hoofdstuk I De eerste juridische tijdschriften, schipperend tussen praktijk en
wetenschap (1672-1830) ........................................................................................................ 17
Inleiding .............................................................................................................................. 19
Het ontstaan van de juridische tijdschriften tijdens het ancien régime (tot 1789).... 19
Tijdschriften met wortels in de rechtspraktijk ........................................................... 19
Juridische tijdschriften met wortels in de Verlichting .............................................. 23
Een ’Belgisch‘ kind van de Verlichting: het Journal de Jurisprudence (1763-1764) .. 24
… ondertussen in de Noordelijke Nederlanden ........................................................ 29
De Gazette des Tribunaux ................................................................................................ 31
Juridische tijdschriften in de Franse tijd (1789-1814) .................................................... 33
De invoering van officiële publicaties ......................................................................... 33
Kritiek op het Franse systeem: het Journal des Dix-Sept Provinces ........................... 34
iv
De nieuwe Écoles de Droit .............................................................................................. 36
De strijd tussen praktijk en wetenschap in het Noorden ......................................... 41
Juridische tijdschriften in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1814-1830) . 43
Het doorleven van de Franse periode ........................................................................ 43
Franse nadrukken overspoelen de markt ................................................................... 46
De ontwikkeling van een doctrinair tijdschrift: La Thémis ....................................... 50
De kloof tussen Noord en Zuid wordt groter ............................................................ 53
Besluit hoofdstuk I ............................................................................................................ 57

Hoofdstuk II De eerste Belgische juridische tijdschriften (1830-1881): Meebouwen
aan een nationale identiteit .................................................................................................. 59
Inleiding .............................................................................................................................. 61
De eerste ’Belgische‘ rechtspraakverzamelingen .......................................................... 61
De Pasicrisie belge ............................................................................................................ 66
Een nieuwe baken in het juridisch landschap: La Belgique Judiciaire.......................... 70
De Brusselse balie als vruchtbare voedingsbodem van La Belgique Judiciaire ....... 72
Jong, liberaal en advocaat: de eerste redactie van La Belgique Judiciaire ................ 74
Les amis de la nationalité: de eerste redactie en haar zoektocht naar een Belgisch
recht ................................................................................................................................. 77
Les amis […] de science, de l’histoire: rechtsvergelijking en rechtsgeschiedenis als
basis .................................................................................................................................. 81
Een blad voor de juridische praktijk ........................................................................... 84
Een breed publiek voor ogen ....................................................................................... 89
De Brusselse advocatuur als drijvende kracht achter La Belgique Judiciaire .......... 92
In het kielzog van La Belgique Judiciaire .......................................................................... 94
Een nieuw algemeen tijdschrift: Le Courrier des Tribunaux (1849-1857) ................. 94
Nieuwe gespecialiseerde tijdschriften ........................................................................ 97
Jurisprudence des Tribunaux de Première Instance ..................................................... 97
Administratiefrechtelijke tijdschriften .................................................................... 98
Handelsrechtelijke tijdschriften ............................................................................. 102
Besluit hoofdstuk II ......................................................................................................... 103
v

Hoofdstuk III De Belle Époque van de juridische tijdschriften (1881-1914) ............... 107
Inleiding ............................................................................................................................ 109
Het Journal des Tribunaux (1881-heden) ........................................................................ 110
De ontstaanscontext van het Journal des Tribunaux ................................................. 112
Het dynamisme van de Brusselse balie in het algemeen en Edmond Picard in
het bijzonder .............................................................................................................. 113
La Grande Dame vieillit: de verstarring van La Belgique Judiciaire ....................... 116
De ambitieuze doelstellingen van het Journal des Tribunaux .............................. 118
Het succes van het Journal des Tribunaux verklaard ................................................ 124
Een tijdschrift door de (Brusselse) balie: de redacties onder leiding van
Edmond Picard (1881-1900) en Léon Hennebicq (1901-1940) ............................ 124
Een tijdschrift voor de balie .................................................................................... 131
Een echte (juridische) krant ..................................................................................... 133
Het tijdschrift promoot recht als kunstvorm ........................................................ 135
Tussenbesluit ............................................................................................................. 136
Een explosie aan specifieke tijdschriften ...................................................................... 137
De tijdschriften verbonden aan een specifieke juridische beroepsgroep. ............ 138
Algemeen ................................................................................................................... 138
Casus: Het Journal des Juges de Paix ........................................................................ 142
Jules Lejeune, “Le Ministre de la Paix” .............................................................. 142
De nood aan een Union des Juges de Paix ............................................................ 148
De tijdschriften verbonden aan een specifieke rechtstak ....................................... 150
De ‘sociaalrechtelijke’ tijdschriften ........................................................................ 152
Een late ontwikkeling? Revue de Droit Pénal et de criminologie (°1907) .............. 154
Tussenbesluit ............................................................................................................. 156
De eerste Nederlandstalige Belgische juridische periodieken (1889-1914) .......... 157
Het Vlaamsch Bestuur (1889-1909) ............................................................................ 159
Het Bestuurlijk Tijdschrift voor Vlaamsch-België (1889-1899) ................................. 163
Het Rechtskundig Tijdschrift voor Vlaamsch-België als illustratie voor de
groeipijnen van de Vlaamse juridische tijdschriften (1897-1964) ...................... 168
vi
Ontstaansgeschiedenis ......................................................................................... 168
De redactie van het Rechtskundig Tijdschrift ...................................................... 170
Orgaan van de hernieuwde Bond der Vlaamse rechtsgeleerden .................. 172
Het tijdschrift in moeilijkheden .......................................................................... 173
Hoofddoel: In Vlaanderen Vlaamsch! ................................................................... 176
Andere doelstellingen .......................................................................................... 181
Het Rechtskundig Tijdschrift gewogen ................................................................ 183
Tussenbesluit ............................................................................................................ 184

Besluit hoofdstuk III ........................................................................................................ 184

Hoofdstuk IV Juridische tijdschriften in tijden van crisis (1914-1944) ........................ 187
Inleiding ............................................................................................................................ 189
De Eerste Wereldoorlog als cesuur ............................................................................... 189
Na de Eerste Wereldoorlog ............................................................................................ 193
Tussen euforie… .......................................................................................................... 193
… en realiteit ................................................................................................................. 194
Tussenbesluit ............................................................................................................ 201
Het Rechtskundig Weekblad als emancipator van het Vlaamse recht ......................... 201
Het Rechtskundig Tijdschrift in de jaren 1920 ............................................................ 202
Het Rechtskundig Tijdschrift herrijst als een Fenix uit de as ................................ 202
Het Rechtskundig Tijdschrift en de Vlaamse ontvoogdingsstrijd van de jaren
1920 ............................................................................................................................. 204
Le Jeune Barreau en het Vlaamse vraagstuk .............................................................. 210
Het ontstaan van het Rechtskundig Weekblad ............................................................ 211
De doelstellingen van het Rechtskundig Weekblad .................................................... 216
De clash tussen het Rechtskundig Weekblad en het Journal des Tribunaux in verband
met de Taalwet ............................................................................................................. 221
De andere succesfactoren van het Rechtskundig Weekblad ...................................... 227
Tussenbesluit ................................................................................................................ 233
Negeren of conformeren? De uitwerking van de taalwet van 1935 op de juridische
tijdschriften. ...................................................................................................................... 234
vii
De Belgische juridische tijdschriften tijdens WOII ...................................................... 239
Inleiding ......................................................................................................................... 239
Dreigend tromgeroffel in de verte ............................................................................. 240
De Duitse cultuurpolitiek en de gevolgen voor de Belgische juridische
tijdschriften .................................................................................................................... 243
De collaborerende juridische tijdschriften tijdens de Tweede Wereldoorlog ......... 250
Inleiding ......................................................................................................................... 250
Het Juristenblad (1941-1944) ......................................................................................... 250
De Vlaamse Conferentie bij de Balie van Antwerpen en de Nieuwe Orde ..... 251
De plannen voor een nieuw tijdschrift .................................................................. 255
Het Juristenblad als instrument van de collaboratie ............................................. 259
De doelstellingen van Het Juristenblad ............................................................... 259
Ingebed in collaborerende organisaties ............................................................. 261
Gesteund door de Duitsers .................................................................................. 265
Inhoud als barometer van een Nieuwe Juridische Orde ................................. 267
Het Juristenblad tijdens de oorlog: van kwaad naar erger ................................... 271
Bestraffing van de redactie na de oorlog .................................................................. 274
Greep naar de macht? Het Tijdschrift voor Administratie ......................................... 277
Doelstellingen van het Tijdschrift voor Administratie ............................................ 278
Tijdschrift van het VNV ........................................................................................... 279
Tussenbesluit ................................................................................................................ 282
Besluit hoofdstuk IV ........................................................................................................ 283

Hoofdstuk V Naoorlogse evoluties van de juridische tijdschriften (1944-2017) ........ 287
Inleiding ............................................................................................................................ 289
Continuïteit met het interbellum: de periode 1944-1970 ............................................ 289
Het Journal des Tribunaux ............................................................................................. 290
Het Rechtskundig Weekblad ........................................................................................... 294
Het streven naar een Vlaamse rechtswetenschap en een correct Nederlands
juridisch taalgebruik. ............................................................................................... 297
Een blik naar het Noorden ...................................................................................... 299
viii
Voor en door de Vlaamse juristenverenigingen .................................................. 301
Wat met La Belgique Judiciaire?................................................................................ 302
Revue Critique de Jurisprudence belge ........................................................................... 302
Een brug tussen het justitiepaleis en de universiteit via het gebruik van de
“notes d’arrêt” en de “examens de jurisprudence” ................................................... 303
Succesvol, maar kritiek uit Vlaamse hoek ............................................................ 307
Het Tijdschrift voor Privaatrecht ................................................................................... 309
Ontstaansgeschiedenis van het TPR ...................................................................... 309
Gestoeld op het samenwerkingsidee ................................................................. 309
De teloorgang van het Rechtskundig Tijdschrift ................................................. 312
De realisatie van het idee Tijdschrift voor Privaatrecht ......................................... 313
Het doel van het Tijdschrift voor Privaatrecht ........................................................ 317
De redactie van het Tijdschrift voor Privaatrecht ................................................... 318
Inhoudelijk: het TPR als katalysator van het recht.............................................. 321
Evolutie van de bijdragen ................................................................................... 324
Tussentijdse conclusie ............................................................................................. 328
De gespecialiseerde juridische tijdschriften ............................................................. 329
Het Journal des Tribunaux: de perfecte franchise .................................................. 329
Samenhangend met de ontwikkeling van rechtstakken .................................... 331
Tweetalige en meertalige juridische tijdschriften ................................................ 333
Tijdschriften in crisis (1970-1985) .................................................................................. 335
Casus: de notariële tijdschriften ................................................................................ 336
Besluit hoofdstuk V ......................................................................................................... 339
Epiloog Recente evoluties in het tijdschriftenlandschap (1985-2017) .......................... 341
Inleiding ............................................................................................................................ 343
Verdere explosie van juridische tijdschriften .............................................................. 343
Internationalisering en verengelsing van juridische tijdschriften ............................ 347
Commercialisering van juridische tijdschriften .......................................................... 349
Academisering van juridische tijdschriften ................................................................. 352
Digitalisering van juridische tijdschriften ................................................................... 355
ix
Van referentietijdschrift naar referentiedatabank (1980-2005) .............................. 355
Van referentiedatabank naar full text-platformen (2005-2017) .............................. 358
De grote afwezige op het vlak van online-rechtsleer: de universiteiten .............. 361
Een blik op de toekomst: de teloorgang van het juridische tijdschrift? ............... 363
Besluit epiloog .................................................................................................................. 366
Algemeen besluit ................................................................................................................. 369
Belgische juridische tijdschriften als spiegels van rechtscultuur .............................. 371
De drijvende krachten achter de juridische tijdschriften ........................................... 374
Juridische tijdschriften en hun actoren: oprichters, hoofdredacteurs,
redactiesecretarissen, redactieleden en medewerkers ............................................ 374
Juridische tijdschriften en hun verenigingen ........................................................... 376
Juridische tijdschriften en hun uitgevers: van ‘drukkers’ naar bepalende actoren
......................................................................................................................................... 377
Veranderend karakter van juridische tijdschriften ................................................. 378
De geografische spreiding van juridische tijdschriften .............................................. 378
Juridische tijdschriften: vectoren van het recht ........................................................... 378
Bibliografie ............................................................................................................................ 381
Register van behandelde tijdschriften .............................................................................. 421
Personenregister .................................................................................................................. 425
Bijlage: Juridische tijdschriften gerangschikt volgens oprichtingsdatum ................... 431

Paginanummer

Vectoren van het recht. Geschiedenis van de Belgische juridische tijdschriften – 2018

Beschrijving

Uitleeninformatie

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Nieuwe zoekopdracht