Zakboekje Handhaving Ruimtelijke ordening – 2023

Beschrijving

Auteur: Lefranc P., Vansant P.

Type werk:

Uitgever: Wolters Kluwer, Mechelen 2023

Aantal pagina's: P.1171

Barcode: GT00011142

ISBN: 9789403027296

Beschikbaar: ja

Uitleeninformatie

Deel van:

Aantal exemplaren: 1

Uitleenbaar: Nee

Plaatskenmerk:

MIL 5 LEFR 2022

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

ALGEMENE INHOUD
Vooraf V
Wat is nieuw in editie 2023? VII
Over de auteurs IX
DEEL I BESTUURLIJKE ORGANISATIE 1
INLEIDING 3
HOOFDSTUK 1 BEVOEGDHEDEN 5
1. Schema: de bevoegdhedenstructuur 5
2. Het Vlaamse Gewest 5
3. De provincies 5
4. De gemeenten 6
HOOFDSTUK 2 DIENSTEN EN INSTELLINGEN I.V.M. DE RUIMTELIJKE ORDENING 7
1. Schema: diensten en instellingen i.v.m. ruimtelijke ordening 7
2. De minister en haar kabinet 7
3. De Strategische Adviesraad Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed (SARO) 8
3.1. Samenstelling 8
3.2. Taak 9
4. De Beleidsraad 10
5. Het beleidsdomein Omgeving 10
5.1. Het Departement Omgeving 10
6. De gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur 13
6.1. Aanstelling 13
6.2. Taak 13
7. De omgevingsambtenaren 13
7.1. De gewestelijke omgevingsambtenaar 13
7.1.1. Aanstelling 14
7.1.2. Taak 15
7.2. De provinciale omgevingsambtenaar 15
7.2.1. Aanstelling 15
7.2.2. Taak 16
7.3. De gemeentelijke omgevingsambtenaar 16
7.3.1. Aanstelling 16
7.3.2. Taak 17
8. De omgevingsvergunningscommissies 18
9. Adviesorganen 19
9.1. PROCORO 19
9.1.1. Samenstelling 19
9.1.2. Decretale opdracht 20
9.2. GECORO 21
9.2.1. Samenstelling 21
9.2.2. Decretale opdracht 22
9.3. De Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering 23
10. De deputaties 23
11. Raad voor Vergunningsbetwistingen 24

DEEL II SOORTEN PLANNEN EN HUN ONDERLINGE VERHOUDINGEN 25
HOOFDSTUK 1 RUIMTELIJKE BELEIDSPLANNEN 27
1. Vooraf 27
2. Begrip 27
3. Soorten 27
HOOFDSTUK 2 RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 29
1. Vooraf 29
2. Begrip 29
3. Soorten 30
HOOFDSTUK 3 VAN PLANNEN VAN AANLEG NAAR RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 31
1. Definitie 31
2. Soorten 31
2.1. Soorten plannen van aanleg 31
2.2. Soorten ruimtelijke uitvoeringsplannen 33
2.3. Van plannen van aanleg naar ruimtelijke uitvoeringsplannen: overgangsregeling 33

HOOFDSTUK 4 VERHOUDINGEN TUSSEN RUIMTELIJKE BELEIDSPLANNEN, PLANNEN VAN AANLEG EN RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 37
1. Principe van de hiërarchie 37
1.1. Hiërarchie van de beleidsplannen onderling 37
1.2. Hiërarchie van de structuurplannen/beleidsplannen en de plannen van aanleg/ruimtelijke uitvoeringsplannen 37
1.3. Hiërarchie van de plannen van aanleg onderling 38
1.3.1. Principe 38
1.3.2. Gevolgen 39
1.4. Hiërarchie van de ruimtelijke uitvoeringsplannen onderling 40
Inhoud – 2 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD 2. Principe van de subsidiariteit 41
3. Uitzonderingen op het principe van de hiërarchie 42
3.1. Uitzonderingen op de hiërarchie tussen de ruimtelijke beleidsplannen en de plannen van aanleg/ruimtelijke uitvoeringsplannen 42
3.2. Uitzondering op de hiërarchie van de plannen van aanleg onderling 42
3.2.1. Eerste voorwaarde 43
3.2.2. Tweede voorwaarde 43
3.2.3. Derde voorwaarde 44
3.2.4. Gevallen waarin een afwijking volgens de Raad van State niet kon (cfr. de derde voorwaarde) 45
3.2.5. Artikel 7.4.4, § 2 VCRO 45
4. Sancties 46
4.1. Wanneer een lager ruimtelijk structuurplan/beleidsplan niet op wettige wijze afwijkt van een hoger ruimtelijk structuurplan/ beleidsplan 46
4.1.1. Schorsing en/of annulatie bij de Raad van State 46
4.1.2. Buitentoepassingverklaring 46
4.1.3. Schadevergoeding 47
4.2. Wanneer een omgevingsvergunning in strijd is met een goedgekeurd ruimtelijk structuurplan/beleidsplan 47
4.3. Wanneer een ruimtelijk uitvoeringsplan/plan van aanleg niet op wettige wijze afwijkt van een ruimtelijk structuurplan/beleidsplan 47
4.3.1. Schorsing en/of annulatie bij de Raad van State 47
4.3.2. Buitentoepassingverklaring 47
4.3.3. Schadevergoeding 48
4.3.4. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering in het kader van de vaststelling van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan 48
4.3.5. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering en schorsingsmogelijkheid van de deputatie in het kader van de vaststelling van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 48
4.4. Wanneer een omgevingsvergunning in strijd is met een goedgekeurd ruimtelijk uitvoeringsplan/plan van aanleg 49
4.5. Wanneer een lager ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg niet op wettige wijze afwijkt van een hoger ruimtelijk uitvoeringsplan of plan van aanleg 49
4.5.1. Schorsing en/of annulatie 49
4.5.2. Buitentoepassingverklaring 49
4.5.3. Schadevergoeding 50
4.5.4. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering in het kader van de vaststelling van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan 50
4.5.5. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering en schorsingsmogelijkheid van de deputatie in het kader van de vaststelling van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 50
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 3 ALGEMENE INHOUD
HOOFDSTUK 5 COMPLEXE PROJECTEN 51
1. Inleiding en situering 51
2. Besluitvormingsprocedure 52
2.1. De verkenningsfase en de startbeslissing 53
2.2. De onderzoeksfase en het voorkeursbesluit 54
2.2.1. De alternatievenonderzoeksnota – De raadpleging van het publiek en een adviesverlening over de alternatievenonderzoeksnota – De beslissing van de dienst bevoegd voor milieueffectrapportage over de reikwijdte en het detailleringsniveau van het MER 55
2.2.2. Het geïntegreerd effectenonderzoek – De adviesverlening over het voorontwerp van voorkeursbesluit – De adviesvergadering 56
2.2.3. Het ontwerp van voorkeursbesluit 57
2.2.4. Het openbaar onderzoek – De beslissing van de dienst bevoegd voor milieueffectrapportage over de goed- of afkeuring van het MER 58
2.2.5. Het voorkeursbesluit 60
2.2.6. De bekendmaking en inwerkingtreding van het voorkeursbesluit 60
2.3. De uitwerkingsfase en het projectbesluit 60
2.3.1. De projectonderzoeksnota – Een adviesverlening over de projectonderzoeksnota – De beslissing van de dienst bevoegd voor milieueffectrapportage over de reikwijdte en het detailleringsniveau van het MER 61
2.3.2. Het geïntegreerd effectenonderzoek – De adviesverlening over het voorontwerp van projectbesluit – De adviesvergadering 61
2.3.3. Het ontwerp van projectbesluit 62
2.3.4. Het openbaar onderzoek – De beslissing van de dienst bevoegd voor milieueffectrapportage over de goed- of afkeuring van het MER 62
2.3.5. Het projectbesluit 64
2.3.6. De bekendmaking en inwerkingtreding van het projectbesluit 64
3. De doorwerking van het voorkeursbesluit en het projectbesluit 65 3.1. De rechtsgevolgen 65
3.1.1. Bouwverbod of bouwbeperkingen 65
3.1.2. Weigering van een vergunning, machtiging of toestemming 65
3.1.3. Vaststellingen en onderzoeken 65
3.1.4. Onteigening 65
3.1.5. Rooilijnplan 65
3.1.6. Herverkaveling uit kracht van wet met planologische ruil 66
3.1.7. Recht van voorkoop 66
3.1.8. Beschermingsbesluiten 67
3.1.9. Verval van rechtswege en de mogelijkheid tot verlenging 67
3.2. De doorwerking van het projectbesluit 67
3.2.1. Een herkenbaar onderdeel dat geldt als ruimtelijk uitvoeringsplan 67
Inhoud – 4 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD 3.2.2. Melding 68
3.2.3. Omgevingsvergunning 68
3.2.4. Diverse beslissingen 68
4. De uitvoeringsfase en monitoring 68
5. Het verval van het voorkeursbesluit en van het projectbesluit 69
5.1. Het verval van het voorkeursbesluit 69
5.2. Het verval van het projectbesluit 69
6. Beroep 69
7. Het decreet complexe projecten doet geen afbreuk aan bepaalde handhavingsbepalingen 70
8. Enkele overgangs- en slotbepalingen 70

DEEL III VAN RUIMTELIJKE STRUCTUURPLANNEN NAAR RUIMTELIJKE BELEIDSPLANNEN 71
HOOFDSTUK 1 ALGEMENE BEPALINGEN 73
1. Definitie en doel 73
2. Algemeen 74
2.1. Drie planningsniveaus 74
2.2. Doorwerking en onderlinge verhouding van de onderdelen van een beleidsplan 75
3. Ruimtelijke planners 75
4. Ondersteuning door de Vlaamse Regering 75

HOOFDSTUK 2 BELEIDSPLAN RUIMTE VLAANDEREN (FORMELE REGELING) 77
1. Procesinformatie 77
2. Overleg, informeren en raadplegen 78
2.1. Informeren en raadplegen van de adviesraden 78
2.2. Informeren van en overleg met de provincie- en gemeentebesturen 79
2.3. Informeren en raadplegen van het publiek 79
3. Voorlopige vaststelling 80
4. Openbaar onderzoek en informatie- en inspraakvergadering 80
5. Advies verschillende instanties 81
6. Standpunt van het Vlaams Parlement en de strategische adviesraad 81
7. Definitieve vaststelling door de Vlaamse Regering 82
8. Bekrachtiging door het Vlaams Parlement 82
9. Bekendmaking en inwerkingtreding 82
10. Herziening 83
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 5 ALGEMENE INHOUD
11. Omschrijving of aanduiding van onderdelen van provinciale of gemeentelijke beleidskaders of ruimtelijke structuurplannen die niet langer geldig zijn 83
12. Opheffing van een of meer beleidskaders 83

HOOFDSTUK 3 PROVINCIAAL BELEIDSPLAN RUIMTE (FORMELE REGELING) 85
1. Procesinformatie 85
2. Overleg, informeren en raadplegen 86
2.1. Informeren en raadplegen van de PROCORO 86
2.2. Informeren van en overleg met het departement en de gemeentebesturen 86
2.3. Informeren en raadplegen van het publiek 87
3. Voorlopige vaststelling 87
4. Openbaar onderzoek en informatie- en inspraakvergadering 87
5. Advies verschillende instanties 87
6. Standpunt van de PROCORO 88
7. Definitieve vaststelling door de provincieraad 88
8. Voorbehoud Vlaamse Regering 88
9. Bekendmaking en inwerkingtreding 89
10. Herziening 89
11. Omschrijving of aanduiding van onderdelen van gemeentelijke beleidskaders of ruimtelijke structuurplannen die niet langer geldig zijn 89
12. Opheffing van een of meer beleidskaders 90
HOOFDSTUK 4 GEMEENTELIJK BELEIDSPLAN RUIMTE (FORMELE REGELING) 91
1. Procesinformatie 91
2. Overleg, informeren en raadplegen 91
2.1. Informeren en raadplegen van de GECORO 91
2.2. Informeren van en overleg met het departement, de deputatie en de colleges van burgemeester en schepenen van de aangrenzende gemeenten 92
2.3. Informeren en raadplegen van het publiek 93
3. Voorlopige vaststelling 93
4. Openbaar onderzoek en informatie- en inspraakvergadering 93
5. Advies verschillende instanties 93
6. Standpunt van de GECORO 94
7. Definitieve vaststelling door de gemeenteraad 94
Inhoud – 6 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
8. Voorbehoud Vlaamse Regering of deputatie 94
9. Bekendmaking en inwerkingtreding 95
10. Herziening 95
11. Opheffing van een of meer beleidskaders 95

HOOFDSTUK 5 INTERGEMEENTELIJKE RUIMTELIJKE BELEIDSPLANNING 97 1. Intergemeentelijk beleidsplan ruimte 97
1.1. Opmaak of herziening van een intergemeentelijk beleidsplan ruimte 97
1.2. Aanvullen van een intergemeentelijk beleidsplan ruimte met een of meer beleidskaders die alleen voor individuele gemeente gelden 97
1.3. Herzien of opheffen voor de individuele gemeente van beleidskaders die behoren tot het intergemeentelijk beleidsplan ruimte 98
1.4. Herzien voor de individuele gemeente van de strategische visie en een of meer beleidskaders die behoren tot het intergemeentelijk beleidsplan ruimte 98
2. Intergemeentelijke Strategische Visie 98
3. Intergemeentelijke beleidskaders 99
3.1. Opmaak of herziening van een intergemeentelijk beleidskader 99
3.2. Individueel of samen opheffen van een intergemeentelijk beleidskader 99

HOOFDSTUK 6 OVERGANGSBEPALINGEN 101
1. Beleidsplannen: voorbereiding van de vaststelling van het beleidsplan gestart vóór 5 mei 2018 101
2. Algemene en bijzondere plannen van aanleg 101
3. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 102
4. Provinciale structuurplanning 103
5. Gemeentelijke structuurplanning 104

DEEL IV PLANNEN VAN AANLEG 105
HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN 107
1. Definitie 107
2. Soorten plannen 107
3. Overgang van plannen van aanleg naar ruimtelijke uitvoeringsplannen 107
4. Verhouding tussen de structuurplannen en de plannen van aanleg 107
5. Uitzonderingen op de hiërarchie tussen de ruimtelijke structuurplannen en de plannen van aanleg 107
6. Hiërarchie van de plannen van aanleg onderling 107
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 7
ALGEMENE INHOUD 7. Uitzonderingen op de hiërarchie van de plannen van aanleg onderling 108
8. Sancties 108
9. Verwezenlijking van de plannen van aanleg 108

HOOFDSTUK 2 DE GEWESTPLANNEN 109
1. Inhoudelijke regeling: de bestemmingsvoorschriften 109
1.1. Inleiding 109
1.2. De woongebieden 111
1.2.1. De woongebieden 111
1.2.2. De woonuitbreidingsgebieden 121
1.2.3. Nadere aanwijzingen betreffende de woongebieden 126
1.3. De industriegebieden 133
1.3.1. Algemeen 133
1.3.2. De bufferzone 133
1.3.3. De huisvesting van het bewakingspersoneel 135
1.3.4. De complementaire dienstverlenende bedrijven 136
1.3.5. Nadere aanwijzingen voor de industriegebieden 137
1.4. De dienstverleningsgebieden 140
1.5. Het landelijk gebied 140
1.6. De agrarische gebieden 141
1.6.1. De voor het bedrijf noodzakelijke gebouwen en de leefbaarheid 142
1.6.2. De woning van de exploitanten en verblijfsgelegenheid 145
1.6.3. Schuilhokken voor dieren 147
1.6.4. Para-agrarische bedrijven 149
1.6.5. De afstandsregel 155
1.6.6. Overschakeling naar bosgebied 156
1.7. De bosgebieden 156
1.7.1. Algemeen 156
1.7.2. De bosgebieden zijn bestemd voor het bosbedrijf 157
1.7.3. De gebouwen noodzakelijk voor de exploitatie en het toezicht op de bossen 157
1.7.4. Jagers- en vissershutten 158
1.7.5. Werken en handelingen vereist voor het bosbedrijf 158
1.8. De groengebieden 159
1.9. De parkgebieden 161
1.10. De bufferzones 162
1.11. Nadere aanwijzingen voor het landelijk gebied 163
1.11.1. Landschappelijk waardevol gebied 163
1.11.2. Landelijk gebied met toeristische waarde 168
1.12. De recreatiegebieden 168
1.13. De gebieden bestemd voor een ander grondgebruik 170
1.13.1. Algemeen 170
1.13.2. De gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen 171
1.13.3. De ontginningsgebieden 173
1.13.4. De eigen gebieden van sommige gewestplannen 175
Inhoud – 8 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD 1.14. Algemene nadere aanwijzingen 175
1.14.1. De uitbreidingen van ontginningsgebieden 176
1.14.2. De waterwinningsgebieden 176
1.14.3. De reservatie- en erfdienstbaarheidsgebieden 176
1.14.4. De renovatiegebieden 177
1.14.5. De overstromingsgebieden 177
1.14.6. De eigen gebieden van sommige gewestplannen 177
HOOFDSTUK 3 GEMEENTELIJKE PLANNEN VAN AANLEG 179
1. Begrip – Situering 179
2. Overgangsbepalingen VCRO 180
2.1. Geen nieuwe procedures tot opmaak of herziening na definitieve vaststelling en goedkeuring van eerste gemeentelijk ruimtelijk structuurplan 181
2.2. Verordenende kracht van de voorschriften blijft behouden tot zij worden vervangen 181
2.3. Definitieve aanname van B.P.A.’s kon tot 31 december 2011 181
2.4. Verhouding met de voorschriften van de ruimtelijke uitvoeringsplannen 182
2.5. Herziening of opheffing van stedenbouwkundige voorschriften 182
2.5.1. Draagwijdte van de mogelijkheid tot herziening of opheffing 182
2.5.2. Opladen in het digitaal platform 183
2.5.3. Openbaar onderzoek 183
2.5.4. Adviezen 184
2.5.5. Beslissing gemeenteraad en overmaken besluit aan de deputatie en het departement 184
2.5.6. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering en schorsingsmogelijkheid van de deputatie 185
2.5.7. Bekendmaking 185
2.5.8. Inwerkingtreding 186
3. Juridische aard en draagwijdte van A.P.A.’s en B.P.A.’s 186 3.1. Verordenende kracht 186
3.2. Uitzondering op de verordenende kracht 187
3.2.1. Draagwijdte van de afwijkingsmogelijkheid 187
3.2.2. Wat valt niet onder de afwijkingsmogelijkheid? 188
3.2.3. Codextrein 189
3.3. Belang voor de procedure van (toenmalige) stedenbouwkundige en verkavelingsvergunningsaanvragen 191
3.4. Belang voor de vrijstelling van een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen en de meldingsplicht 191

DEEL V RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 193
HOOFDSTUK 1 ALGEMEEN 195
1. Begrip 195
2. Verordenende kracht 197
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 9 ALGEMENE INHOUD 3. Compenserende waarborgen 200
4. Verwezenlijking 200

HOOFDSTUK 2 GEMEENSCHAPPELIJKE KENMERKEN VAN DE RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN 203
1. Het planteam 203
1.1. De ontwerper van een ruimtelijk uitvoeringsplan: het planteam 203
1.2. De ruimtelijke planner 203
2. Decretale inhoud 204
2.1. Materiële inhoud 204
2.2. Decretale inhoud 204
2.2.1. Verplichte onderdelen 204
2.2.2. Facultatieve inhoud 218
3. Opheffing van strijdige regels 222

HOOFDSTUK 3 VASTSTELLINGSPROCEDURE 223
1. Algemeen 223
1.1. Planningsniveaus 223
1.2. Geïntegreerd planningsproces 223
1.2.1. Begrip 223
1.2.2. Procesnota 224
1.2.3. Startnota 224
1.2.4. Scopingnota 225
1.2.5. Terbeschikkingstelling van documenten en het digitale platform 226
2. De vaststelling van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 227
2.1. Startnota en scopingnota 227
2.1.1. Doelstelling 227
2.1.2. Werkwijze 227
2.2. Voorontwerp en facultatieve plenaire vergadering 228
2.3. Voorlopige vaststelling van het ontwerp 229
2.4. Openbaar onderzoek 230
2.4.1. Aankondiging van het openbaar onderzoek 230
2.4.2. Uitvoering van het openbaar onderzoek 231
2.5. Advies van de gemeenteraad en de provincieraad 232
2.6. Definitieve vaststelling 232
2.6.1. Beoordeling kwaliteit van het planmilieueffectrapport respectievelijk ruimtelijk veiligheidsrapport 232
2.6.2. Termijn voor de definitieve vaststelling 233
2.6.3. Wijzigingen ten opzichte van het voorlopig vastgesteld plan 233
2.6.4. Verval van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 234
2.7. Bekendmaking en inwerkingtreding 234
3. De vaststelling van een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan 235
3.1. Startnota en scopingnota 235
3.1.1. Doelstelling 235
3.1.2. Werkwijze: de taken van de deputatie 235
3.1.3. Toekenning van subsidies 236
Inhoud – 10 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
3.2. Voorontwerp en facultatieve plenaire vergadering 236
3.3. Voorlopige vaststelling 237
3.4. Het openbaar onderzoek 237
3.4.1. Aankondiging van het openbaar onderzoek 237
3.4.2. Uitvoering van het openbaar onderzoek 237
3.5. Adviezen 238
3.5.1. Advies aan de PROCORO 238
3.5.2. Advies van de PROCORO 238
3.6. Definitieve vaststelling 238
3.7. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering 239
3.8. Bekendmaking en inwerkingtreding 240
4. De vaststelling van een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 240
4.1. Startnota en scopingnota 240
4.1.1. Doelstelling 240
4.1.2. Werkwijze: de taken van het college van burgemeester en schepenen 241
4.1.3. Aanvraag voor subsidies 242
4.2. Voorontwerp en facultatieve plenaire vergadering 242
4.3. Voorlopige vaststelling 243
4.4. Openbaar onderzoek 243
4.4.1. Aankondiging van het openbaar onderzoek 243
4.4.2. Uitvoering van het openbaar onderzoek 244
4.5. Adviezen 244
4.5.1. Adviezen aan de GECORO 244
4.5.2. Advies van de GECORO 245
4.6. Beoordeling kwaliteit van het planmilieueffectrapport respectievelijk ruimtelijk veiligheidsrapport en definitieve vaststelling 245
4.7. Schorsings- en vernietigingsmogelijkheid van de Vlaamse Regering en schorsingsmogelijkheid van de deputatie 246
4.8. Bekendmaking 248
4.9. Inwerkingtreding 248
4.10. Herziening of opheffing van stedenbouwkundige voorschriften van gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen 249

DEEL VI PLANSCHADE EN PLANBATENHEFFING 251
HOOFDSTUK 1 PLANSCHADE 253
1. Algemeen 253
1.1. Begrip 253
1.2. Overgangsregeling 254
1.3. Kenbaarheid 254
2. Recht op vergoeding 255
2.1. Een in werking getreden definitief ruimtelijk uitvoeringsplan 256
2.2. Het perceel komt niet meer in aanmerking voor een vergunning om te bouwen of te verkavelen 256
2.3. De vier bijkomende criteria 257
2.4. Uitzonderingen 259
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 11 ALGEMENE INHOUD 3. Berekening van de schadevergoeding 259
3.1. De waardevermindering 260
3.2. De waarde van het goed op het ogenblik van verwerving 260
3.3. De waarde van het goed op het ogenblik van het ontstaan van het recht 261
3.4. De 80 %-regel 261
3.5. De betaling van intrest 262
3.6. Het Instrumentendecreet 262
4. Weigering of vermindering van de vergoeding 262
5. Ontstaan van het recht op schadevergoeding – ‘Startfeit’ 263
6. Herstel van de oorspronkelijke bestemming – “Recht op inkeer” 264
7. Recht tot terugkoop/aankoop 265
7.1. Op verzoek van de overheid 265
7.2. Op verzoek van de eigenaar 265
8. Schuldenaar van de vergoeding 266
9. Procedure 266
10. Verval van het recht op schadevergoeding 267
11. Enkele andere vergoedingsmogelijkheden 267
11.1. Artikel 1382 BW 267
11.2. Kapitaalschadecompensatie – Gebruikerscompensatie – Compensatie inzake beschermingsvoorschriften 268
11.3. Quasi-onteigening 268
11.4. Beginsel van de gelijkheid van de burger voor openbare lasten 269

HOOFDSTUK 2 PLANBATENHEFFING 271
1. Aard van de heffing 271
2. Grondslag 272
2.1. Algemeen 272
2.2. Uitzonderingen, vrijstellingen en opschorting 273
2.2.1. Uitzonderingen 273
2.2.2. Vrijstellingen 274
2.2.3. Opschorting van de planbatenheffing 275
3. Heffingsplichtige 276
4. Berekening en inning 276
4.1. De vermoede meerwaarde 276
4.2. Inkohiering en invordering 278
4.3. Betalingstermijn en bezwarenregeling 280
4.3.1. Tijdstip van betaling 280
4.3.2. Bonificatie 280
4.3.3. Bezwaarmogelijkheid 281
4.4. Planbatenfonds en toewijzing 281
Inhoud – 12 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD

DEEL VII RECHT VAN VOORKOOP, ONTEIGENING EN AANKOOPPLICHT 283 HOOFDSTUK 1 RECHT VAN VOORKOOP 285
1. Begrip – Situering 285
2. Toepassingsgebied 286
2.1. De verkoop 286
2.2. Op welke onroerende goederen heeft het voorkooprecht betrekking? 287
2.3. Vanaf welk ogenblik heeft het voorkooprecht uitwerking? 288
2.4. Wie zijn de begunstigden van het voorkooprecht? 289
3. Uitzonderingen 290
3.1. Uitzonderingen op grond van artikel 8 Harmoniseringsdecreet 290
3.2. Uitzonderingen op grond van artikel 2.4.2 VCRO 290
3.3. Overige uitzonderingen 291
4. Duur en verval van het voorkooprecht 291
5. Procedurele aspecten 291
5.1. Het e-voorkooploket 291
5.2. Openbare verkoop 292
5.2.1. Algemene bepalingen 292
5.2.2. De fysieke openbare verkoop 293
5.2.3. De gedematerialiseerde openbare verkoop 294
5.3. Verkoop uit de hand 294
5.4. Quid in geval het voorkooprecht niet wordt uitgeoefend? 296
5.5. Quid in geval de koper valt onder de uitzonderingen? 296
5.6. Berekening van de termijnen 296
5.7. Rechterlijk toezicht op de beslissing tot uitoefening van het voorkooprecht 296
6. Sanctieregeling 297
7. Samenloop 298
7.1. Interne samenloop 298
7.2. Externe samenloop 298
8. Vlaamse Grondenbank 299
8.1. Taken 299
8.2. Uitoefening van het recht van voorkoop 299

HOOFDSTUK 2 ONTEIGENING 303
1. Grondslag – Algemene beginselen 303
1.1. De VCRO 303
1.2. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 304
2. Wie kan tot onteigenen overgaan? 305
2.1. Onteigenende instanties 305
2.1.1. De VCRO 305
2.1.2. Het Vlaams onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 306
2.2. Eigenaars – Zelfrealisatie 306
2.2.1. De VCRO 306
2.2.2. Het Vlaams onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 307
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 13 ALGEMENE INHOUD
3. Het onteigeningsplan 309
3.1. De VCRO 309
3.1.1. Algemeen 309
3.1.2. Opmaak gelijktijdig met het ruimtelijk uitvoeringsplan 310
3.1.3. Opmaak na het ruimtelijk uitvoeringsplan 311
3.1.4. Bekendmaking 311
3.2. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 311
4. Aankoopcomités 313
5. De onteigeningsvergoeding 314
5.1. De VCRO 314
5.1.1. De planologische neutraliteit 314
5.1.2. Werken of verandering zonder vergunning of in strijd met de voorschriften van een plan van aanleg of een ruimtelijk uitvoeringsplan 317
5.1.3. Opeenvolgende onteigeningen 318
5.2. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 318
6. De onteigeningsprocedure 319
6.1. De VCRO 319
6.2. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 321
6.2.1. Algemeen 321
6.2.2. De bestuurlijke fase 322
6.2.3. De gerechtelijke fase 324
7. Duur en verval van de termijn waarbinnen tot onteigening kan worden overgegaan 325
7.1. De VCRO 325
7.2. Het Vlaams Onteigeningsdecreet van 24 februari 2017 326
8. Subsidies en waarborg 326

HOOFDSTUK 3 AANKOOPPLICHT 329
DEEL VIII VERORDENINGEN 333
HOOFDSTUK 1 DE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING 335
1. Inleiding 335
2. De inhoud 335
3. De vaststelling 340
3.1. Het gewestelijk niveau 340
3.2. Het provinciaal niveau 341
3.3. Het gemeentelijk niveau 343
4. De afstemming 345
5. De impact op de ruimtelijke uitvoeringsplannen 346
6. De afdwingbaarheid 346
7. De bijkomende vergunningsplicht 347
Inhoud – 14 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
8. Bestaande gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen 347
9. Bestaande provinciale stedenbouwkundige verordeningen 349
10. De lijst van de recente gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen 349

DEEL IX OMGEVINGSVERGUNNING – PROCEDURES 351
HOOFDSTUK 1 DE VERGUNNINGSPROCEDURE 353
1. Vooraf 353
2. Toepassingsgebied 354
3. Bevoegde overheid 355
3.1. Algemeen 355
3.2. Vergunningverlenende overheid in eerste aanleg 355
3.2.1. De Vlaamse Regering en de gewestelijke omgevingsambtenaar 355
3.2.2. De deputatie 356
3.2.3. Het college van burgemeester en schepenen 357
3.2.4. Veranderingen aan een bestaand project 358
3.3. Vergunningverlenende overheid in graad van administratief beroep 358
4. Soorten vergunningsprocedures 359
5. De vergunningsprocedure in eerste aanleg 360
5.1. De gewone vergunningsprocedure 360
5.1.1. Indienen van de aanvraag 360
5.1.2. Onderzoek van de ontvankelijkheid en de volledigheid 361
5.1.3. Onderzoek van het project 364
5.1.4. Wijzigen van de vergunningsaanvraag 367
5.1.5. Project-milieueffectenrapportage en omgevingsveiligheidsrapportage 368
5.1.6. Beslissing van de gemeenteraad over de zaak van de wegen 369
5.1.7. Beslissing over de vergunningsaanvraag 369
5.1.8. Bekendmaking en uitvoerbaarheid 371
5.2. De vereenvoudigde vergunningsprocedure 373
5.2.1. Projecten waarvoor de vereenvoudigde procedure van toepassing is 373
5.2.2. Indienen van de aanvraag 377
5.2.3. Onderzoek van de ontvankelijkheid en de volledigheid 378
5.2.4. Onderzoek van het project 378
5.2.5. Beslissing over de vergunningsaanvraag 380
5.2.6. Bekendmaking en uitvoerbaarheid 381
5.3. Overzicht 381
6. De administratieve beroepsprocedure 382
6.1. Algemeen 382
6.2. Wie kan administratief beroep instellen? 383
6.3. Beroepstermijn 384
6.4. Beroepsmogelijkheid tegen beslissingen van de gemeenteraad 384
6.5. Dossiervergoeding 385
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 15 ALGEMENE INHOUD
6.6. De gewone beroepsprocedure 385
6.6.1. Het beroepsschrift 385
6.6.2. Onderzoek van de ontvankelijkheid en volledigheid 387
6.6.3. Behandeling van het beroep 387
6.6.4. Beslissing van het beroep 391
6.6.5. Bekendmaking en uitvoerbaarheid 392
6.7. De vereenvoudigde beroepsprocedure 395
6.8. Overzicht 396
7. De administratieve lus 396
8. Openbaar onderzoek 397
8.1. Termijn van het openbaar onderzoek 397
8.2. Bekendmaking 398
8.2.1. De aanplakking 398
8.2.2. Publicatie op de website 399
8.2.3. Publicatie in een dag- of een weekblad 399
8.2.4. Individuele kennisgeving 399
8.2.5. Terinzagelegging 400
8.2.6. Informatievergadering 401
8.3. Standpunten en opmerkingen 401
8.4. Landsgrens- en gewestgrensoverschrijdende effecten 401
8.5. Afsluiten van het openbaar onderzoek 402
9. Adviezen 402
9.1. De adviesinstanties vermeld in artikelen 35, 37, 38/1 en 38/3 OVB 402
9.2. De inhoud van de adviezen 403
9.3. De omgevingsvergunningscommissie 403
9.4. Het advies van het college van burgemeester en schepenen 404
HOOFDSTUK 2 DE MELDINGSPROCEDURE 405
1. Bevoegde overheid 405
2. Meldingsprocedure 405
3. Bekendmaking en uitvoerbaarheid 406

HOOFDSTUK 3 BEPALINGEN AAN ALLE VERGUNNINGEN GEMEEN 407
1. Voorwaarden en lasten 407
1.1. Voorwaarden 407
1.1.1. Finaliteit 407
1.1.2. Kenmerken van op te leggen voorwaarden 409
1.1.3. Decretaal bepaalde voorwaarden 412
1.1.4. Rechtsbescherming en het niet-uitvoeren van een voorwaarde 412
1.2. Lasten 414
1.2.1. Finaliteit 414
1.2.2. Kenmerken van te verbinden lasten 414
1.2.3. Soorten lasten 415
1.2.4. Decretaal bepaalde lasten 416
1.2.5. Gefaseerde uitvoering van een last 417
1.2.6. Rechtsbescherming en het niet-uitvoeren van een last 417
Inhoud – 16 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD 2. Zakelijk karakter 418
2.1. Vergunning onder voorbehoud van burgerlijke rechten 418
2.2. Overdracht zonder plichtplegingen 421
3. Fasering 422
4. Regularisatievergunningen 422
4.1. Aanvraag 423
4.1.1. Tijdstip 423
4.1.2. Aanvraagdossier 423
4.2. Beoordeling 423
4.2.1. Uitgangspunt van de beoordeling 423
4.2.2. Gebruikelijke beoordelingscriteria en gebruikelijke vergunningsprocedure 424
4.3. Relatie met handhaving 425
4.4. Geen afzonderlijke vergunningsgrond 426
5. Zaak van de wegen 427
5.1. Ter inleiding 427
5.2. Procedureel 428
5.3. Draagwijdte 432

HOOFDSTUK 4 GELDIGHEIDSDUUR EN WIJZIGBAARHEID 435
1. Duur van de omgevingsvergunning 435
1.1. Principe: vergunning voor onbepaalde duur 435
1.2. Vergunningen voor bepaalde duur 435
2. Wijzigbaarheid van de omgevingsvergunning: bijstelling of opheffing 437
2.1. Inleiding 437
2.2. Bijstelling van de in de omgevingsvergunning opgelegde voorwaarden 437
2.3. Bijstelling van de omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden 439
2.3.1. Bijstelling op initiatief van een eigenaar 439
2.3.2. Bijstelling of opheffing door een ruimtelijk uitvoeringsplan 440
2.3.3. Bijstelling of opheffing op initiatief van het college van burgemeester en schepenen 441
3. Verval en afstand van de omgevingsvergunning 442
3.1. Verval 442
3.1.1. Inleiding 442
3.1.2. Verval van de omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen 442
3.1.3. Verval van de omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden 447
3.2. Afstand 471
3.2.1. Inleiding 471
3.2.2. Afstand van een omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen 471
3.2.3. Afstand van een omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden 472
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 17
ALGEMENE INHOUD DEEL X OMGEVINGSVERGUNNING – MATERIEEL RECHT 475

HOOFDSTUK 1 MATERIEEL RECHT: DE OMGEVINGSVERGUNNING VOOR STEDENBOUWKUNDIGE HANDELINGEN 477
1. Inleiding 477
2. Stedenbouwkundige vergunningsplicht 478
2.1. Algemeen 478
2.2. Gehanteerde definities 479
2.3. Bouwen in de ruime zin, met uitzondering van onderhoudswerken 490
2.4. Ontbossen 493
2.5. Hoogstammige bomen vellen 497
2.6. Het reliëf van de bodem aanmerkelijk wijzigen 498
2.7. Het gewoonlijk gebruik, de aanleg of de inrichting van een grond 501
2.8. Het wijzigen van de hoofdfunctie van een bebouwd onroerend goed 503
2.9. Het wijzigen van het aantal woongelegenheden 508
2.10. Recreatieve terreinen aanleggen of wijzigen 510
2.11. Een publiciteitsinrichting plaatsen of aanbrengen 510
2.12. Vergunningsplichtige handelingen op basis van lokale voorschriften 510
2.13. Concretisering van de stedenbouwkundige vergunningsplicht in het kader van grachten 512
3. Afwijkingen van de vergunningsplicht 514
3.1. Inleiding 514
3.2. Onderhoudswerken 514
3.3. Vrijgestelde handelingen 516
3.3.1. Algemeenheden 516
3.3.2. Definities 522
3.3.3. Vrijgestelde handelingen 523
3.4. Meldingsplichtige handelingen 560
3.4.1. Algemeenheden 560
3.4.2. Definities 563
3.4.3. Meldingsplichtige handelingen 563
3.5. Zorgwonen 569
3.5.1. Algemeenheden 569
3.5.2. Voorwaarden om te spreken over zorgwonen 570
3.5.3. Gevallen waarin de meldingsplicht geldt 573
3.5.4. Zonevreemd zorgwonen? 575
3.6. Niet-vergunningsplichtige en vrijgestelde functiewijzigingen 576
3.7. As-builtattest 580
3.8. Vermoedens van vergunning 582
3.8.1. Decretaal vermoeden van vergunning voor bepaalde bestaande constructies 582
3.8.2. Praetoriaans vermoeden 592
3.9. Afwijking in geval van civiele noodsituaties 595
3.9.1. Eerdere civiele noodsituatie: dreigend energietekort en COVID-19 595
3.9.2. Civiele noodsituatie ten gevolge van de oorlog in Oekraïne 596
Inhoud – 18 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD 4. Beoordelingsgronden 598
4.1. Ruimtelijke beoordelingsgronden 598
4.1.1. Algemeen 598
4.1.2. Stedenbouwkundige voorschriften 599
4.1.3. Bepaalde verkavelingsvoorschriften 600
4.1.4. Goede ruimtelijke ordening 604
4.1.5. Voorlopig vastgesteld ruimtelijk uitvoeringsplan of bijzonder plan van aanleg 615
4.1.6. Voorwaarden die de overeenstemming met het recht en de goede ruimtelijke ordening waarborgen 615
4.2. Decretale beoordelingselementen 620
4.2.1. Voldoende uitgeruste weg 620
4.2.2. Bouwen of uitbreiden van een bedrijfswoning 624
4.2.3. Toegankelijkheid 625
4.2.4. Voorwaarden die de overeenstemming met het recht en de goede ruimtelijke ordening waarborgen 627
4.3. Beoordelingselementen buiten ruimtelijke ordening 628 4.3.1. Bescheiden woonaanbod (art. 4.3.1, § 1, eerste lid, 3°, en § 3, VCRO) 628
4.3.2. Integraal waterbeleid (art. 4.3.1, § 1, eerste lid, 4°, VCRO) 630
4.3.3. Rooilijnen, achteruitbouwstroken of reservatiestroken (art. 4.3.1, § 1, eerste lid, 5°, en art. 4.3.8 VCRO) 633
4.3.4. Bosdecreet (art. 4.3.1, § 4, VCRO) 639
4.3.5. Normen uit andere beleidsvelden dan ruimtelijke ordening (art. 4.3.3 en 4.3.4 VCRO) 640
5. Afwijkingen van stedenbouwkundige voorschriften 643
5.1. Afwijkingsmogelijkheden 644
5.1.1. Beperkte afwijkingen (art. 4.4.1 VCRO) 645
5.1.2. Stabiliteitswerken (art. 4.4.2 VCRO) 652
5.1.3. Afwerkingsregel (art. 4.4.3 VCRO) 653
5.1.4. Sociaal-cultureel of recreatief medegebruik en tijdelijk gebruik in afwachting van de realisatie van een bestemming (art. 4.4.4 VCRO) 656
5.1.5. Medegebruik inzake natuurschoon (art. 4.4.5 VCRO) 659
5.1.6. Beschermde monumenten, stads- en dorpsgezichten en landschappen (art. 4.4.6 VCRO) 661
5.1.7. Handelingen van algemeen belang (art. 4.4.7, 4.4.7/1 en 4.4.8 VCRO) 663
5.1.8. Handelingen in industriegebied (art. 4.4.8/1 VCRO) 673
5.1.9. Stallen voor weidedieren (art. 4.4.8/2 VCRO) 675
5.1.10. Handelingen ressorterend onder voorschriften van een gewestplan (art. 4.4.9 VCRO) 677
5.1.11. Handelingen sorterend onder voorschriften van een bijzonder plan van aanleg (“B.P.A.”) dat ouder is dan vijftien jaar (art. 4.4.9/1 VCRO) 680
5.2. Basisrechten voor zonevreemde constructies 685
5.2.1. Toepassingsgebied 688
5.2.2. Bestaande zonevreemde constructies 693
5.2.3. Recent afgebroken zonevreemde woningen of andere constructies 703

WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 19 ALGEMENE INHOUD 5.2.4. Herstelwerken bij vernietiging of beschadiging door vreemde oorzaak 705
5.2.5. Combinatie van aanvragen en samenlezing met de afwijkingsmogelijkheden in de VCRO 707 5.3. Zonevreemde functiewijzigingen 708
5.3.1. Algemeen 708
5.3.2. Toepassingsvoorwaarden 709
5.3.3. Toelaatbare zonevreemde functiewijzigingen 713
5.4. Planologische attesten 723
5.4.1. Procedure tot aanvraag, onderzoek en beslissing 726
5.4.2. (Rechts)gevolgen van een planologisch attest 733
5.4.3. Geldingsduur van planologische attesten 737
HOOFDSTUK 2 MATERIEEL RECHT: DE OMGEVINGSVERGUNNING VOOR HET VERKAVELEN VAN GRONDEN 739
1. De vergunningsplicht voor het verkavelen van gronden 739
1.1. Algemeen 739
1.1.2. Vergunningsplicht voor het bebouwen en verdelen van grond: een retroactief neen 741
1.1.3. Vergunningsplicht en de Woningbouwwet 744
1.2. Overdracht van kavels 747
1.3. Omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden als omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen 748
1.4. Onderscheid met verdeling 748
2. Aard en draagwijdte van de omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden 749
2.1. Individuele en reglementaire akte 749
2.2. Verhouding tot latere stedenbouwkundige en andere voorschriften 752

DEEL XI DE PROCEDURE BIJ DE RAAD VOOR VERGUNNINGSBETWISTINGEN 755
1. Wat is de Raad voor Vergunningsbetwistingen? 755
2. Indienen van een beroep 756
2.1. Waartegen? 756
2.1.1. Introductie 756
2.1.2. Omgevingsvergunningsbeslissingen 756
2.1.3. Aktenames of niet-aktenames 758
2.1.4. Registratiebeslissingen 759
2.1.5. Onteigeningsbeslissingen 759
2.2. Door wie? 759
2.2.1. Beslissingen betreffende een omgevingsvergunning en aktenames 759
2.2.2. Registratiebeslissingen 766
2.2.3. Onteigeningsbeslissingen 766
2.3. Binnen welke termijn? 767
2.3.1. Introductie 767
Inhoud – 20 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
2.3.2. Beslissingen betreffende een omgevingsvergunning 767
2.3.3. Registratiebeslissingen 768
2.3.4. Onteigeningsbeslissingen 768
2.4. Met een verzoekschrift 768
2.4.1. Vormvereisten 768
2.4.2. Belang 769
2.4.3. Middelen 770
3. Tussenkomst 772
3.1. Wie? 772
3.2. Met een schriftelijke uiteenzetting 773
4. Rolrechten 775
4.1. Bedrag 775
4.2. Termijn en betaling 775
4.3. Vrijstelling 776
5. Procedureverloop 776
5.1. Mogelijke vorderingen 776
5.2. Schriftelijke procedure 777
5.3. Vordering tot vernietiging 778
5.3.1. Registratie van het verzoekschrift 778
5.3.2. Verkorte procedures 778
5.3.3. Vooronderzoek 780
5.3.4. Zitting 781
5.3.5. Heropening van de debatten 782
5.3.6. Uitspraak 782
5.4. Vordering tot schorsing 785
5.4.1. Wat? 785
5.4.2. Verzoekschrift 786
5.4.3. Vooronderzoek schorsing 787
5.4.4. Zitting 787
5.4.5. Uitspraak 787
5.4.6. Opheffing 789
5.4.7. Voortzetting en versnelde rechtspleging 789
5.5. Vordering tot schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid 790
5.5.1. Wat? 790
5.5.2. Verzoekschrift 791
5.5.3. Schorsing bij voorraad 792
5.5.4. Vooronderzoek schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid 793
5.5.5. Zitting 794
5.5.6. Uitspraak 794
5.5.7. Voortzetting 794
6. Tussengeschillen 795
6.1. Bestuurlijke lus 795
6.2. Bemiddeling 796
6.3. Hervatting van het geding 796
6.4. Betichting van valsheid 797
6.5. Verbetering en herziening van arresten 797
6.6. Geldboete wegens kennelijk onrechtmatig beroep 798
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 21 ALGEMENE INHOUD 7. Overige aspecten 798
7.1. Getuigen, deskundigen en tolken 798
7.2. Afstand van geding 798
7.3. Samenvoegen 798
DEEL XII INFORMATIEVERPLICHTINGEN 799
INLEIDING 801

HOOFDSTUK 1 DE OPENBAARHEID VAN BESTUURSDOCUMENTEN 803
1. Algemene krachtlijnen van de regelgeving openbaarheid van bestuursdocumenten 804
1.1. Passieve openbaarheid 804
1.1.1. Overheidsinstantie 805
1.1.2. Bestuursdocument 805
1.1.3. Aanvrager 806
1.1.4. Aanvraagprocedure 806
1.1.5. Uitzonderingsgronden 806
1.1.6. Beroepsinstantie 808
1.2. Actieve openbaarheid 808
2. Openbaarheid van bestuursdocumenten in het kader van de ruimtelijke ordening 809
3. Het hergebruik van overheidsinformatie 810
4. Klachten en de Ombudsdienst 811

HOOFDSTUK 2 PLANNEN- EN VERGUNNINGENREGISTERS 813
1. Plannenregister 813
1.1. Inhoud van het plannenregister 813
1.2. Opmaak en actualisering 814
1.3. Kennisgeving en verantwoordelijkheid 814
2. Vergunningenregister 815
2.1. Inhoud van het vergunningenregister 815
2.2. Opmaak en actualisering 816
2.3. Kennisgeving en verantwoordelijkheid 816
2.4. Belang van een opname in het vergunningenregister 816
2.4.1. Op het vlak van het vermoeden van vergunning 816
3. Bepaling, aan beide registers gemeen 818
4. Omgevingsvergunningenregister 818

HOOFDSTUK 3 MEDEDELING VAN DOCUMENTEN EN INFORMATIEVERPLICHTINGEN 821 1. Informatieplichten van de instrumenterende ambtenaar 821
1.1. Instrumenterende ambtenaar 821
1.2. Informatieplichten 821
1.3. Informatiebronnen 825
1.4. Sancties bij niet-naleving van de informatieplichten 826
Inhoud – 22 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
2. Informatieplicht met betrekking tot overeenkomsten 826
2.1. Informatieplichten 826
2.2. Sancties bij niet-naleving van de informatieplichten 827
3. Informatieplicht met betrekking tot publiciteit 827
3.1. Informatieplichten 827
3.2. Sancties bij niet-naleving van de informatieplichten 828
4. Behoorlijke informatieplicht van de overheid 828
5. Checklist informatieverplichtingen 829

HOOFDSTUK 4 STEDENBOUWKUNDIG UITTREKSEL, STEDENBOUWKUNDIG ATTEST EN PROJECTVERGADERING 831
1. Het stedenbouwkundig uittreksel 831
2. Het stedenbouwkundig attest 832
2.1. Begrip 832
2.2. De aanvraag van een stedenbouwkundig attest 832
2.2.1. De aanvrager 833
2.2.2. De aanvraagprocedure 833
2.2.3. De termijn 834
2.3. De rechtskracht van een stedenbouwkundig attest 834
2.4. Overgangsbepalingen 835
3. De projectvergadering 835
3.1. Initiatief tot projectvergadering 836
3.2. Verloop van de projectvergadering 837

HOOFDSTUK 5 ENKELE SPECIFIEKE INFORMATIEMAATREGELEN 839
1. Register van de onbebouwde percelen 839
1.1. Begrip 839
1.2. Opmaak 840
1.3. Openbaarheid van het register onbebouwde percelen 840
2. Leegstandregister 840
2.1. Begrip 840
2.2. Openbaarheid 841
3. Digitale koppeling tussen gegevensbanken 841
4. Inschrijving op het hypotheekkantoor en in het vergunningenregister 841
5. Register bekendmaking verordeningen 842
6. Wegenregister 842
7. GDI-Vlaanderen 842
7.1. Historiek en wetgevend kader 842
7.2. Geografische Data-Infrastructuur 843
7.2.1. Begrip 843
7.2.2. Toegang en gebruik van de GDI door instanties 844
7.2.3. Toegang en gebruik van de GDI door het publiek 845
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 23
ALGEMENE INHOUD
8. De gebouwenpas 847
8.2. Toegankelijkheid 848
9. Open data 849

DEEL XIII HANDHAVING RUIMTELIJKE ORDENING 851
INLEIDING 853
HOOFDSTUK 1 DE STEDENBOUWKUNDIGE MISDRIJVEN EN INBREUKEN 857
1. De introductie van de stedenbouwinbreuken en het begrip ‘overtreder’ 857
HOOFDSTUK 2 HET VOORKOMEN EN VASTSTELLEN VAN STEDENBOUWKUNDIGE MISDRIJVEN EN INBREUKEN 861
1. Bevoegde personen voor het opsporen en vaststellen 861
1.1. Politiediensten 861
1.2. Verbalisanten ruimtelijke ordening 862
2. Vaststellingen 863
2.1. Van een stedenbouwkundig misdrijf: proces-verbaal 863
2.2. Vaststelling van stedenbouwkundige inbreuk 864
2.2.1. In geval van samenloop misdrijf en inbreuk: proces-verbaal 864
2.2.2. Geen samenloop met een misdrijf: verslag van vaststelling 864

HOOFDSTUK 3 BEBOETING OF BESTRAFFING 867
1. De overtreder 867
1.1. De overtreder(s) 867
1.2. Misdrijven gepleegd door rechtspersonen 868
1.3. Nieuwe eigenaar 870
2. Procedure(s) 870
2.1. Het opleggen van een bestuurlijke geldboete 870
2.1.1. Begripsvorming en modaliteiten 870
2.1.2. De algemene procedure tot/tegen het opleggen van de bestuurlijke geldboete 870
2.1.3. De procedure tot het opleggen van de exclusieve bestuurlijke geldboete 871
2.1.4. Het opleggen van een alternatieve bestuurlijke geldboete voor misdrijven 872
2.2. Voorstel tot betaling van een geldsom 873
2.3. De strafprocedure 873
2.3.1. De dagvaarding 873
2.3.2. Het instandhoudingsmisdrijf verdwijnt 875
2.3.3. Terechtzitting 875
2.3.4. Strafmaten 876
2.4. Burgerlijke vordering 880
2.5. Strafrechtelijke prioriteiten Vlaanderen 880

Inhoud – 24 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
HOOFDSTUK 4 ZACHTE HANDHAVING 881
1. Raadgeving en aanmaning formeel geregeld 881
2. Het Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening 2015: de raadgeving 883
3. Het Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening 2015: de aanmaning 883
4. Aanmaningen en de redelijke termijn 884

HOOFDSTUK 5 BESTUURLIJK STAKINGSBEVEL 887
1. Stakingsbevel 887
1.1. Bijna een halve eeuw oud 887
1.2. Grondslag, voorwerp en doel 888
1.2.1. De strafbare of sanctioneerbare handeling als grondslag én voorwerp 888
1.2.2. Preventief doel 890
1.2.3. … met bijkomende beperkingen voor het staken van schendingen inzake gebruik en instandhouding 892
1.3. Bevoegde personen en procedure 893
2. Bekrachtigingsbeslissing en intrekking 894
3. Beveiligingsmaatregelen 895
4. Rechtsbescherming 897
5. Het Handhavingsprogramma Ruimtelijke Ordening 2015 898
6. Ministeriële Omzendbrief en toelichting van het college van stedenbouwkundige inspecteurs 899

HOOFDSTUK 6 HERSTEL VAN RUIMTELIJKE SCHADE 901
1. De goede ruimtelijke ordening als toetssteen 901
1.1. Het doelstellingenartikel van 6.1.3 VCRO 901
1.2. Strijdigheid met de voorschriften impliceert niet altijd concrete ruimtelijke schade 902
2. De nieuwe decretale herstelmethodiek van artikel 6.3.1 VCRO 905
2.1. Onmiddellijke toepassing 905
2.2. Algemene gelding 907
2.3. Het nieuwe herstelbeleid 907
2.3.1. Inleiding: de tweeledigheid van de herstelbeslissing 907
2.3.2. De vraag of een herstel moet worden opgelegd 908
2.3.3. De vraag welk herstel moet worden opgelegd 910
2.4. De herstelvormen in detail 920
2.4.1. Herstel in de vorige staat/staken strijdig gebruik 920
2.4.2. Meerwaarde 928
2.4.3. Aanpassingswerken 944
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 25 ALGEMENE INHOUD

HOOFDSTUK 7 DE BIJ HET HERSTEL BETROKKEN OVERHEDEN 947
1. De hersteloverheden 947
1.1. Van (gewestelijke) gemachtigde ambtenaar tot (gewestelijke) stedenbouwkundige inspecteur 947
1.2. De gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur nieuwe stijl en de gemeentelijke stedenbouwkundige inspecteur 949
1.2.1. De gewestelijke stedenbouwkundige inspecteur nieuwe stijl 949
1.2.2. De gemeentelijke stedenbouwkundige inspecteur 951
1.2.3. De burgemeester 951
2. Het parket 952
3. De Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering 953
3.1. Advies- en bemiddelingsorgaan 953
3.2. Beslissingskader 955

HOOFDSTUK 8 DE GERECHTELIJKE HERSTELMAATREGEL 961
1. De publieke herstelvordering 961
1.1. De “herstelvordering” als herstelbeslissing 961
1.1.1. De jurisprudentiële grondslag van de herstelvordering als figuur 961
1.1.2. De historische verankering van de herstelvordering in regelgeving 962
1.2. Vormvereisten van de publieke herstelvordering 965
1.2.1. Situatie voor het DHO 965
1.2.2. Actuele situatie 971
1.2.3. Temporele werking van de nieuwe vormvoorschriften 973
1.3. De adviesvraag aan de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering m.b.t. herstelvorderingen 973
1.3.1. Het procedure- en werkingsreglement 973
1.3.2. Adviesvraag herstelvorderingen 974
1.3.3. Adviesvraag opeenvolgende herstelvorderingen (procedurele wissel) 975
1.3.4. Geldigheidsduur advies 976
1.3.5. De aanwezigheid van de herstelvorderende overheden in de plenaire vergadering 976
1.3.6. Interactie met belanghebbenden 977
1.3.7. Motivering van aanvraag én advies 977
2. De publieke rechtsvordering tot herstel 979
2.1. Onderscheid tussen de herstelvordering, de publieke rechtsvordering tot herstel en de formele eis van de hersteloverheid 979 2.2. Voor de strafrechter: de publieke rechtsvordering tot herstel door de wet ingesteld 979
2.3. Voor de burgerlijke rechter 983
3. Het optreden als formele procespartij 984
3.1. Voor de strafrechter 984
3.2. Voor de burgerlijke rechter 990
Inhoud – 26 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
4. Bemiddeling van de Hoge Raad in de gerechtelijke herstelprocedure 992
4.1. Terug van nooit weggeweest 992
4.2. Procedure 993
5. De rechterlijke beslissing over de publieke rechtsvordering tot herstel 994
5.1. Toestand tot aan de inwerkingtreding van het DHO 994
5.1.1. Controle van alle aspecten van de herstelvordering … 994
5.1.2. … beperkt tot een marginale controle voor wat de opportuniteitsaspecten betreft 997
5.2. Huidige regeling: vrije beoordeling van alle aspecten van de herstelbeslissing 1000
5.3. De nieuwe herstelmethodiek en het evenredigheidsbeginsel 1005
5.3.1. De grondslag en inhoud van het evenredigheidsbeginsel 1005
5.3.2. De begrenzing van het evenredigheidsbeginsel door het TINA-motief 1008
5.3.3. Het evenredigheidsbeginsel en de schuld van de overtreder 1010
6. Samenloop van de publieke rechtsvordering tot herstel met … 1011
6.1. … een private herstelvordering 1011
6.1.1. De door de vorderende overheid gekozen herstelvorm geldt als minimum 1011
6.1.2. Vordering tot herstel in natura van de derde-benadeelde na een definitieve beslissing over de publieke rechtsvordering tot herstel 1014
6.2. … een (andere) publieke herstelvordering in de zin van de VCRO 1015
6.3. … een publieke herstelvordering in de zin van het Onroerenderfgoeddecreet 1016
6.4. … een (andere) publieke herstelvordering gebaseerd op andere regelgeving 1017
6.5. Bijzonder geval: derdenverzet tegen een reeds opgelegde publieke herstelmaatregel 1018
7. Overschrijving van het gedinginleidend stuk/inschrijving in het vergunningenregister 1018
7.1. Overschrijving van het gedinginleidend stuk 1018
7.2. Inschrijving in het vergunningenregister 1020
8. Verjaring van de publieke herstelvordering 1021
8.1. Met betrekking tot stedenbouwkundige misdrijven 1021
8.1.1. Verjaring van de herstelvordering voor de strafrechter 1021
8.1.2. Verjaring van de herstelvordering voor de burgerlijke rechter 1023
8.2. Met betrekking tot stedenbouwkundige inbreuken 1034
8.2.1. Schema van de verjaring van de publieke herstelvordering m.b.t. stedenbouwkundige inbreuken 1039
9. Machtiging tot indeplaatsstelling 1039
10. Gerechtelijke dwangsom 1039
10.1. Gemeenrechtelijke grondslag 1039
10.2. Verschijningsvormen 1041
10.3. Dwangsomvordering verplicht 1042
10.4. Geen drukkingsmiddel voor het voldoen van financiële verplichtingen 1043
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 27 ALGEMENE INHOUD
10.5. Soevereine beoordeling van de modaliteiten door de rechter 1043
10.6. Respijttermijn (dwangsomtermijn) 1044
10.7. Dwangsom opgelegd in een latere rechterlijke beslissing 1044
11. Uitvoerbaarheid bij voorraad 1049

HOOFDSTUK 9 DE BESTUURLIJKE HERSTELMAATREGEL 1051
1. De principiële voorrang van de rechterlijke handhaving 1051
1.1. De regels voor “samenloop” tussen het gerechtelijke en het bestuurlijke spoor 1051
1.2. Het beperken van de grondslag ratione materiae voor het opleggen van bestuurlijke herstelmaatregelen 1053
1.3. Het beperken van de grondslag ratione temporis voor het opleggen van bestuurlijke herstelmaatregelen 1055
2. Op te leggen aan de overtreder 1056
3. Door de administratieve hersteloverheden 1057
4. Identiek voorwerp als de gerechtelijke herstelmaatregelen 1057
5. Verplichte uitvoeringstermijn, maar geen respijttermijn 1058
6. Procedure 1058
6.1. In eerste aanleg 1058
6.2. In administratief beroep 1059
6.3. Gerechtelijk beroep 1061
7. Hypothecaire publiciteit 1061
8. Het onderscheid tussen bestuursdwang en last onder dwangsom 1061
9. Verschijningsvormen van de last onder dwangsom 1062
10. Het definitief karakter van de bestuurlijke herstelmaatregel – intrekking of wijziging 1063
11. Verjaring van de mogelijkheid tot het opleggen van bestuurlijke maatregelen 1064
11.1. Bestuurlijke maatregelen met stedenbouwkundige misdrijven als grondslag 1064
11.2. Bestuurlijke maatregelen met stedenbouwkundige inbreuken als grondslag 1066

HOOFDSTUK 10 MINNELIJKE SCHIKKING 1067
1. De turbulente geschiedenis van het “vergelijk” 1067
2. De minnelijke schikking nieuwe stijl 1069
2.1. Een onderhandelde maar bindende afspraak 1069
2.2. De irrelevantie van de schuldvraag 1070
2.3. Bevoegde hersteloverheden 1071
2.4. Toepassingsvoorwaarden 1071
2.5. Voordelen voor de partijen 1071
2.6. Procedure 1072
2.6.1. Aanvraag 1072
Inhoud – 28 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
2.6.2. Minnelijke schikking 1073
2.6.3. Bemiddeling vanwege de Hoge Raad 1074

HOOFDSTUK 11 DE AFZONDERLIJKE AKTE ALS (BIJKOMENDE) TITEL 1077
1. Naar aanleiding van een uitvoerbare gerechtelijke herstelmaatregel 1077
2. Naar aanleiding van een uitvoerbare bestuurlijke maatregel of minnelijke schikking 1079
3. Sanctie 1080

HOOFDSTUK 12 UITVOERING VAN HERSTELMAATREGELEN 1081 1. Algemene aspecten 1081
1.1. Geen (omgevings)vergunning vereist 1081
1.2. Specifieke adviesverplichtingen van de hersteloverheden bij gedwongen uitvoering van rechterlijke titels 1082
1.2.1. Advies betreffende de ambtshalve uitvoering van rechterlijke titels 1082
1.2.2. Advies betreffende betekeningen van bepaalde oudere rechterlijke titels 1085
1.3. Hoofdelijke gehoudenheid tot het bevolen herstel 1086
1.3.1. Gerechtelijk herstelbevel 1086
1.3.2. Bestuurlijk herstelbevel 1089
1.4. Aanvang van de uitvoeringstermijn 1089
1.4.1. Rechterlijke uitvoeringstermijn 1089
1.4.2. Bestuurlijke uitvoeringstermijn 1090
1.4.3. Onderscheid met dwangsom- of respijttermijn 1090
1.5. Meldingsplicht en proces-verbaal van vaststelling 1091
1.6. Tegenstelbaarheid van de herstelmaatregel 1092
1.6.1. Principe 1092
1.6.2. Het Cassatiearrest van 10 maart 2017: quo vadis, Cassatie? 1094
1.6.3. Derdenverzet tegen een rechterlijke herstelmaatregel door de niet-veroordeelde eigenaar 1096
1.7. Verjaring van de rechterlijke titel 1101
1.8. Dading 1103
1.8.1. Begrip en doel 1103
1.8.2. Randvoorwaarden 1103
1.8.3. Gevolgen 1104
1.8.4. Rechten van derden 1105
1.8.5. Bemiddeling vanwege de Hoge Raad 1105
1.8.6. Hypothecaire publiciteit 1106
1.9. Geen prioriteit van de gemachtigde overheid op de particulier bij uitvoering 1106
1.10. Statuut van het wederrechtelijke bouwwerk na de uitvoering van de minnelijke schikking 1106
1.10.1. Gedoogd, maar niet vergund 1106
1.10.2. Stabiliteitswerken 1107
1.10.3. Herstelattest 1108
1.11. Uitvoering door de veroordeelde niet-eigenaar 1110
WOLTERS KLUWER – ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 Inhoud – 29 ALGEMENE INHOUD
2. Verbeuring van de dwangsom 1113
2.1. Voorafgaande betekening 1113
2.1.1. Gerechtelijke titel 1113
2.1.2. Last onder dwangsom 1116
2.2. Overlijden van de veroordeelde 1117
2.3. Faillissement van de veroordeelde 1117
2.4. Invordering van verbeurde dwangsommen 1118
2.5. Gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van opeisbare dwangsomschulden 1119
2.5.1. Vooraf: de “dwangsombevoegdheid” van de Hoge Raad onwettig verklaard 1119
2.5.2. De bevoegdheid van de invorderende overheid tot gedeeltelijke invordering van gerechtelijke en bestuurlijke dwangsommen 1120
2.5.3. Dwangsomverzoeken, gericht aan het Vlaamse Gewest/ de gemeente 1123
2.6. Verjaring van de dwangsom 1126
2.7. Onmogelijkheid tot uitvoeren 1129
2.7.1. Gerechtelijke dwangsom 1129
2.7.2. Bestuurlijke dwangsom 1133
2.8. Uitvoeringsgeschillen en de beslagrechter 1134
3. Ambtshalve uitvoering 1136
3.1. Voorafgaande betekening 1136
3.1.1. Van de rechterlijke titel 1136
3.1.2. Van de bestuurlijke titel 1137
3.2. Uitvoeringsmonopolie van de gerechtsdeurwaarder bij reële executie 1137
3.2.1. Van gerechtelijke titels 1137
3.2.2. Van bestuurlijke titels 1139
3.3. Kostenverhaal en invordering meerwaarde 1140
3.3.1. Omvang en tot betaling gehouden personen 1140
3.3.2. Gedwongen invordering 1142
3.4. Wettelijke hypotheek 1144
3.4.1. Tijdstip, onderpand, bedrag en procedure 1144
3.4.2. Inschrijvingen, genomen voor de inwerkingtreding van het DHO op 1 maart 2018: het cassatiearrest van 28 juni 2018 1146
3.4.3. Bevoegde rechter 1151
3.4.4. Alternatieve zekerheid 1152
3.4.5. Handhavingsprogramma 1152

HOOFDSTUK 13 HERSTELHANDHAVING EN DE REDELIJKE TERMIJN 1155
1. Bij het opleggen van gerechtelijke en bestuurlijke herstelmaatregelen 1155
2. Bij het uitvoeren van definitieve rechterlijke beslissingen en bestuurlijke maatregelen 1163
2.1. De uitvoeringsplicht rust op de veroordeelde/de adressant van bestuurlijke maatregel en hun rechtsopvolgers 1163
Inhoud – 30 ZAKBOEKJE RUIMTELIJKE ORDENING 2023 – WOLTERS KLUWER ALGEMENE INHOUD
2.2. Hij die definitief verplicht én in de mogelijkheid is tot uitvoeren kan zich niet op de redelijke termijnvereiste beroepen 1164
2.3. De redelijketermijnvereiste vanuit het perspectief van het slachtoffer van het stedenbouwkundige misdrijf of de stedenbouwkundige inbreuk 1165

HOOFDSTUK 14 MILIEUSTAKINGSVORDERING 1169
Trefwoordenregister

Paginanummer

Zakboekje Handhaving Ruimtelijke ordening – 2023

Beschrijving

Uitleeninformatie

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Nieuwe zoekopdracht