Beding van aanwas en terugval – 2022

Een juridische en fiscale analyse

Beschrijving

Auteur: Spruyt E.

Type werk:

Uitgever: Intersentia, Antwerpen 2022

Aantal pagina's: P. 225

Barcode: GT00010956

ISBN: 9789400014282

Beschikbaar: ja

Uitleeninformatie

Deel van:

Aantal exemplaren: 1

Uitleenbaar: Ja

Plaatskenmerk:

CIV 5 SPRU 2022

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Intersentia

vii

INHOUD

Ten geleide

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v

Hoofdstuk 1.

Het beding van aanwas

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Afdeling 1. Onroerend vermogen (aankoop). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

I. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

II. Omtrent ongehuwd samenwonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

A. Een korte historische terugblik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

B. Wettelijke versus feitelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

1. Wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2. Feitelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

C. Een beperkt automatisch erfrecht voor de wettelijke samen-

woners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

D. Fiscale implicatie op vlak van successierecht / Vlaamse erf-

belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

III. Even concreet nu: Lisa en Maarten kopen een huis . . . . . . . . . . . . . . . . 19

A. De casus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1. Voorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2. Concrete gevolgen bij overlijden van Maarten of Lisa . . . . . . . 20

B. De halfslachtige oplossingen (testament en wettelijke samen-

woning) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1. Testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

2. Wettelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3. Voorlopig besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

IV. Het beding van aanwas als oplossing: de spaarkasformule

van mijnheer Tonti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

V. Beding van aanwas / tontine = “casino” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

A. Beoogde doelstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

B. Defi

nitie van het beding van aanwas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

C. Waarin verschilt aanwas van tontine? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

D. Uitwerking zowel in eigendom als in vruchtgebruik. . . . . . . . . . . . 31

E. Zaakvervanging en meerwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

F. Inlassing in de notariële koopakte of bij latere notariële akte . . . . 38

G. Een kanscontract (en dus – in principe – een rechtshande-

ling onder bezwarende titel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Inhoud

viii

Intersentia

H. Gelijkwaardigheid van kansen is cruciaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

2. Leeft

ijdsverschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

3. Gezondheidstoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

4. Andere factoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

5. Compensatie van leeft

ijdsverschil via ongelijke inleg

mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

6. Omtrent de Vlabel-voorwaarde van een gelijkwaardige

inleg: enkele mijmeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

VI. Een “contract” dat het erfrecht buiten spel zet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67

B. Geen verboden erfovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

VII. Fiscale behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

A. Fiscale bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

2. De visie van FOD Financiën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

3. De visie van Vlabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

B. De aankoop zelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

C. De uitwerking van de clausule bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

1. Geen successierecht / erfb

elasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

2. Wel registratierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

a. Geen verdeelrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

b. In principe verkooprecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

i. Beding van aanwas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

ii. Beding van tontine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

c Soms schenkbelasting (bij beding van aanwas) . . . . . . . . . 91

i. Bij verkrijging door aankoop (

hoofdovereen-

komst is een verkoop

) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

ii. Bij verkrijging door schenking (

hoofdovereen-

komst is een schenking

) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

d. De fi

scale verklaring in toepassing van artikel 31

W.Reg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

e. Teruggave van registratierechten op grond van

“snelle wederverkoop” mogelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

VIII. Is aanwas/tontine (fi

scaal) nog zinvol anno 2022? . . . . . . . . . . . . . . . . 113

A. Toen de dieren nog spraken en vergelijking actuele tarieven

verkooprecht versus successierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

B. Aankoop van gezinswoning (door samenwoners) . . . . . . . . . . . . . 116

1. Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

2. Brussels Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

3. Waals Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Inhoud

Intersentia

ix

C. Aankoop van ander onroerend goed (door samenwoners) . . . . . 118

D. Ook tussen gehuwden (of andere familieleden) soms interessant 119

IX. Beding van aanwas met optie ...

Best of both worlds

. . . . . . . . . . . . . . 121

X. Beding van aanwas en fi

scaal misbruik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

XI. Beding van aanwas bij vervreemding met “retentie” (voorbe-

houd) van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

A. Bedoelde verrichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138

B. Fiscale behandeling (federaal) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

C. Fiscale behandeling (Vlabel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

XII. Samenvatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

XIII. Modelclausule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Afdeling 2. Roerend vermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

I. Het beding van aanwas rond roerend vermogen: een actueel

gegeerd “hebbeding” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149

II. Juridische aspecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

III. Fiscale behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

A. Het aangaan van de overeenkomst van aanwas m.b.t. roe-

rende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

B. Aanwas aan de kant van de verkrijgers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

C. Aanwas aan de kant van de vervreemders (vruchtgebruik via

retentie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178

D. De vervreemder is de “organisator” van de aanwas (andere

hypothese dan vruchtgebruik via retentie) – Het beding van

aanwas (?) gaat uit van een derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

E. Kan het beding van aanwas m.b.t. roerende goederen in het

vaarwater komen van het fi

ctief legaat in het successierecht

(art. 4, eerste lid, 3° Br.W.Succ./art. 4,3°–4° Wal.W.Succ./

art. 2.7.1.0.3, eerste lid, 3° VCF) of (art. 7 Br. en Wal.W.Succ./

art. 2.7.1.0.5 VCF)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

F. Beding van aanwas m.b.t. roerend goed en fi

scaal misbruik . . . . 189

Hoofdstuk 2.

Het beding van terugval

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Afdeling 1. Defi

nitie – Juridische analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Afdeling 2. Fiscale behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

I. Onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194

II. Roerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

A. Vlaams Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

B. Brussels en Waals Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199

Inhoud

x

Intersentia

Hoofdstuk 3.

Gehuwden en schenking: vergelijking wettelijk toegekend opvolgend

vruchtgebruik (art. 858

bis

BW) versus conventionele aanwas/terugval

van vruchtgebruik

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

Afdeling 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

Afdeling 2. Wettelijk toegekend opvolgend vruchtgebruik – civielrechtelijk . . . 204

Afdeling 3. Wettelijk toegekend opvolgend vruchtgebruik – fi

scaal . . . . . . . . . 207

Afdeling 4. Fiscaal beter af met een conventioneel beding van aanwas

of terugval? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

208

Hoofdstuk 4.

De wettelijke aanwas van onverdeeld of gemeenschappelijk vrucht-

gebruik in het nieuwe goederenrecht (art. 3.141, vierde lid BW)

. . . . . . . . . . 213

Afdeling 1. Algemeen – Juridisch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Afdeling 2. Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

Besluit

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

Paginanummer

Beding van aanwas en terugval – 2022

Een juridische en fiscale analyse

Beschrijving

Uitleeninformatie

Korte inhoud:

Inhoudstabel:

Nieuwe zoekopdracht